Ο Θωμάς, ένας ασήμαντος υπαλληλάκος, ενώ ετοιμάζεται να περάσει μόνος του την Πρωτοχρονιά ανακαλύπτει ότι μοιάζει εκπληκτικά με τον «Δράκο», έναν διαβόητο παράνομο, καταζητούμενο από την αστυνομία. Αυτή η ομοιότητα γίνεται αφορμή για παρεξήγηση όταν μια ομάδα παρανόμων, που ετοιμάζονται να κλέψουν έναν Στύλο του Oλυμπίου Διός, νομίζοντας ότι ο Θωμάς είναι ο "Δράκος" τού προτείνουν να είναι ο αρχηγός της επιχείρησης. Ο Θωμάς, θέλοντας για πρώτη φορά στη ζωή του να ξεφύγει από τη μιζέρια και τη μοναξιά και να γίνει επιτέλους "κάποιος", αποδέχεται την πλαστοπροσωπία. Η αποκάλυψη της αλήθειας θα έχει τραγικές συνέπειες.
Δεν είναι λίγες οι φορές που μια ταινία όχι μόνο δεν αναγνωρίζεται στην εποχή της, αλλά πολεμιέται από όλες τις πλευρές. Ομως η Ιστορία έχει δείξει ότι ακόμα και αρκετές δεκαετίες μετά, μια σπουδαία ταινία, όταν είναι διαχρονική, μπορεί να μιλάει στο σήμερα, όπως μιλούσε στο τότε.
Ο «Δράκος» έχει στέρεες σεναριακές βάσεις, έχει πρωτοποριακή σκηνοθεσία για την εποχή της, σε βαθμό που χάραξε νέα πορεία στο ελληνικό σινεμά, και, το κυριότερο όλων, αυτό που πραγματεύεται δεν έχει πάψει να είναι επίδικο, κι ας αλλάξαν αρκετά οι ιστορικές συνθήκες. Για να κρίνουμε τον «Δράκο» πρέπει να δούμε σε ποια περίοδο γυρίστηκε (μετεμφυλιακό κράτος) και ποιος είναι ο Νίκος Κούνδουρος εκείνη την εποχή (είχε γυρίσει από τη Μακρόνησο και είχε κάνει τη «Μαγική Πόλη»). Ο Κούνδουρος σκηνοθετεί το σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη (όλοι γνωρίζουμε τη διαδρομή του) και αφήνει τον Μάνο Χατζιδάκι να συνθέσει άλλο ένα «σενάριο», επάνω στο βασικό, με τη μουσική του.
Ο Κούνδουρος κάνει μια αμιγώς πολιτική ταινία, με στοιχεία αρχαίας τραγωδίας, όπου ο Χορός είναι πρωταγωνιστής, αυτός αποφασίζει την έκβαση του μύθου. Ο Θωμάς είναι ένα τραγικό πρόσωπο με κάθε του ιδιότητα. Σε κάθε περίπτωση είναι το «όχημα» για τις επιδιώξεις των άλλων και όχι αυθύπαρκτος πρωταγωνιστής, δεν ορίζει τη μοίρα του. Η ταινία αναγνωρίστηκε μόλις 10 χρόνια αργότερα, όταν ο Αμερικανός συγγραφέας Jonathan Franzen γράφει το βιβλίο «Ελευθερία» και ξαναζωντανεύει τον μύθο του «Δράκου». Τότε όλοι αναζητούν να δουν την ταινία του Κούνδουρου.
Οπως αφηγείται ο Κούνδουρος στο ημερολόγιό του: «Από την πλευρά μου σημείωνα ότι ο "Δράκος" ξεκίνησε σαν πολιτική ταινία, να 'ναι καλά και το σενάριο του Καμπανέλλη. Βρίσκω ότι το κοινό σημείο του βιβλίου με την ταινία είναι η κριτική της αμερικανικής πολιτικής τότε και τώρα. Ο "Δράκος" καταγγέλλει την Αμερική, που με τον τεράστιο όγκο της έπεσε πάνω στην πατρίδα μας και τη συνέθλιψε, σαν να ήταν για τα σκουπίδια (...) Η ταινία γεννήθηκε με τη βοήθεια του Καμπανέλλη, με την πρόθεση να πάρει μέρος σε μια ταραγμένη εποχή, στην οποία οι πολιτικές νύξεις αποτελούσαν αναγκαίο συστατικό για κάθε θεατρικό ή κινηματογραφικό γεγονός (...) Κάθε στιγμή του "Δράκου", κάθε κίνηση, κάθε φράση του ήταν μια παραπομπή στην ασφυκτική ελληνική κοινωνία που γεννήθηκε μετά τον Εμφύλιο».
Το ύφος της ταινίας δεν ορίζεται από ένα μόνο κινηματογραφικό ρεύμα, έχει στοιχεία από αρκετά κυρίαρχα ρεύματα της εποχής - νουάρ, εξπρεσιονισμός, νεορεαλισμός. Γιατί να δει κάποιος σήμερα ξανά τον «Δράκο»; Για να αντιληφθεί στην ολότητά του τι σημαίνει σπουδαίο περιεχόμενο και πρωτοπόρα φόρμα. «Ηταν σαν τον αμνό. Είχε την εντύπωση πως με τον "Δράκο" καταστρέφεται. Οτι κάθε μέρα χώνεται πιο βαθιά σ' ένα πηγάδι που δεν θα 'βγαινε ποτέ του... Τον κατέστρεφα! Η συναισθηματική σχέση μαζί μου τον βοήθησε να τα βγάλει πέρα σ' έναν ρόλο που δεν τον αγάπησε ποτέ του», θα πει αργότερα ο Κούνδουρος για τον πρωταγωνιστή του, τον Ντίνο Ηλιόπουλο. Κι όμως, αυτή η σχέση γέννησε μια αξεπέραστη ερμηνεία, που όμοιά της δεν έχετε ξαναδεί.
Παυλίνα Αγαλιανού
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα rizospastis.gr