ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ, Η - Στράτος Κερσανίδης
Η μετανάστευση είναι γυναίκα
Η δεκαετία του 1960 στην Ελλάδα σημαδεύτηκε από τη μαζική μετανάστευση χιλιάδων ανθρώπων με προορισμό τη Δυτική Γερμανία. Εκείνα τα δύσκολα χρόνια που επικρατούσαν συνθήκες ανέχειας στις περισσότερες αγροτικές περιοχές, και κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα ως αποτέλεσμα του Εμφυλίου, η μετανάστευση και οι προοπτικές βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης έκανε πολλούς Έλληνες να πάρουν το δρόμο του ξενιτεμού.
Δεν ήταν μόνον άνδρες και πολλές γυναίκες και μάλιστα, κάποιες από αυτές, μόνες.
Οι Ελληνίδες μετανάστριες είναι το θέμα της ταινίας «Η μητέρα του σταθμού» της Κωστούλας Τωμαδάκη. Και είναι η πρώτη φορά που μια ταινία ασχολείται αποκλειστικά με τις γυναίκες και τι σήμαινε και σημαίνει γι’ αυτές το να αποφασίσουν να εγκαταλείπουν την πατρίδα τους και κάποιες να αφήσουν πίσω τα παιδιά τους.
Οι γυναίκες αφηγούνται, μιλούν για την φτώχια, για τη μεγάλη απόφαση, για τα παιδιά που έμειναν πίσω, για τη δουλειά στη Γερμανία. Βλέπουμε και γυναίκες που ήταν εκείνα τα παιδιά που έμειναν πίσω να αφηγούνται πως εκείνα βίωσαν το φευγιό των γονιών τους. Ιστορίες ανθρώπων, φορτισμένες συγκινησιακά με γυναίκες που ως μάνες, γιαγιάδες και κόρες βίωσαν τη μετανάστευση, τον αποχωρισμό και τις επιπτώσεις τους. Για μια από τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, που είναι ακόμη πιο ευάλωτες όταν αναφερόμαστε σε γυναίκες και μάλιστα στα χρόνια του 1960.
Όμως η Τωμαδάκη, μπορεί να έχει ως αφετηρία και κύριο θέμα τις γυναίκες εκείνες αλλά δεν παραλείπει, και πολύ καλά κάνει, να αναφερθεί και στη σημερινή, τη σύγχρονη μετανάστευση. Που βέβαια έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά αλλά δεν παύει να υφίσταται.
Η ταινία της αποτελεί σημαντική συμβολή στο να δούμε τα πράγματα από την οπτική της μάνας που άφηνε το παιδί στη γιαγιά, της κόρης που μεγάλωσε με τη γιαγιά και της γιαγιάς που ξαναγινόταν μάνα της εγγονής της. Κι όλα αυτά ως αποτέλεσμα της κακής οικονομικής κατάστασης αλλά και των κοινωνικών συνθηκών που επικρατούσαν.
Η ταινία λειτουργεί ως πολιτικό και κοινωνικό σχόλιο. Πως να ξεπεράσεις τα όσα άφησε ο εμφύλιος, το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, τις εργασιακές συνθήκες, την οικονομική κρίση του σήμερα αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης οικονομίας; Η Τωμαδάκη δεν κραυγάζει, απλά αφήνει τις αφηγήτριες να μιλήσουν. Μέσα από τα δικά τους λόγια βγαίνει η αλήθεια και εμπλουτίζεται η ιστορική μας γνώση, μέσα στα δικά τους λόγια εμπεριέχεται το σχόλιο.
Ιδιαίτερα εύστοχη ήταν η επιλογή της σκηνοθέτριας να συνδέσει το υλικό της με σιδηροδρομικές γραμμές και τρένα, θυμίζοντας το κατεξοχήν μέσο που ταξίδευαν οι μετανάστες αλλά και δικαιολογώντας έτσι τον τίτλο της ταινίας.
Πολύ καλή η φωτογραφία της Κατερίνας Μαραγκουδάκη και η μουσική του Δημήτρη Μαραμή.
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com