ΠΙΚΟΚΙΟ - Νίνος Φένεκ Μικελίδης

Στο παιδικό, βουτηγμένο σε μια σκοτεινή ατμόσφαιρα, παραμύθι (1883) του Κάρλο Κολόντι, γύρω από τα κακοποιημένα παιδιά, στρέφεται στην ταινία του «Πινόκιο» ο Ιταλός σκηνοθέτης Ματέο Γκαρόνε, που πρωτοείδαμε στο τμήμα «Ειδικές Προβολές» του φετινού φεστιβάλ Βερολίνου. Παραμύθι που έχει μεταφερθεί αρκετές φορές και πριν στην οθόνη (ανάμεσά τους και ένα που σκηνοθέτησε ο ίδιος ο Μπενίνι το 2002 καθώς και το κλασικό καρτούν του Ντίσνεϊ, το 1940). Τη φορά όμως αυτή, ο Γκαρόνε θέλησε να τη διασκευάσει με αληθινούς ανθρώπους, με τον Ρομπέρτο Μπενίνι να ερμηνεύει το ρόλο του φτωχού ξυλοκόπου που φτιάχνει τον Πινόκιο, μια μαριονέτα όμως με δική της ζωή, που μιλάει και κινείται, ακόμη και επαναστατεί (με τον Πινόκιο να τον ερμηνεύει πολύ ωραία ο 8χρονος Φεντερίκο Ιελάπι).

Ο Γκαρόνε («Πρώτος έρωτας», «Γομόρρα», «Το παραμύθι των παραμυθιών», «Dogman») έφτιαξε μια ταινία που θα αρέσει σε παιδιά και μεγάλους, καταφέρνοντας να δώσει το αίσθημα αλλά και τη συγκίνηση με την όμορφη, εικαστικά και μουσικά προσεγμένη, αυτή αφήγηση του επαναστατημένου, ανυπάκουου Πινόκιο, τοποθετώντας τον σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον (εκείνο της φτωχής, μίζερης Τοσκάνης του 19ου αιώνα), σχολιάζοντας ταυτόχρονα τις διάφορες κοινωνικές αδικίες (ο δικαστής που καταδικάζει τους αθώους και ελευθερώνει τους κακούς), και κινώντας γύρω του, με τρόπο εξαιρετικό, τα διάφορα άλλα, με ανθρώπινη μορφή, όντα (το τζτζίκι, τον γορίλα δικαστή, το σαλιγκάρι και, βέβαια, τη χαριτωμένη νεράιδα).

Όσο για το γνωστό επεισόδιο με τη μύτη του Πινόκιο να μεγαλώνει και να μετατρέπεται σε μια τεράστια προβοσκίδα όταν αυτός λέει ψέματα, βρήκα ιδιαίτερα έξυπνη τη λύση που έδωσε ο σκηνοθέτης στη σκηνή με τον δικαστή/γορίλα: όταν, τη στιγμή που ο Πινόκιο λέει σ’ αυτόν ψέματα, για να μπορέσει να αθωωθεί από μια άδικη καταδίκη, ο Γκαρόνε αποφάσισε να αφήσει τη μύτη του Πινόκιο όπως ήταν, χωρίς δηλαδή να μεγαλώσει, δείχνοντας πως, στην περίπτωση του άδικου δικαστή, το ψέμα ήταν απαραίτητο για να αποδοθεί η δικαιοσύνη.