Ο Έρνεστ Μπάρκχαρτ είναι ένας λευκός με καταγωγή από την Οκλαχόμα. Παντρεύεται ένα μέλος της φυλής Οσέιτζ τη δεκαετία του 1920. Η ένωση αποδεικνύεται μέρος ενός ανησυχητικού εγκλήματος που διαπράττεται σε βάρος της φυλής των ιθαγενών Αμερικανών. Ο Μπάρκχαρτ και άλλα λευκά μέλη της κοινότητας επιχειρούν να δολοφονήσουν μέλη της ινδιάνικης φυλής. Επικεφαλής είναι ο μοχθηρός Γουίλιαμ Κινγκ Χέιλ. Αυτό που θέλουν είναι να κλέψουν τον πλούτο τους που αποκτήθηκε από τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα κοιτάσματα πετρελαίου στον καταυλισμό τους. Η γη αυτή τους ανήκει και είναι οι πιο πλούσιοι άνθρωποι, κατά κεφαλή, στη γη. Η γυναίκα του Μπάρκχαρτ θα ενεργήσει έτσι ώστε να αποκαλυφθούν οι ένοχοι. Η ταινία «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού» ξεπερνά τα όρια του γουέστερν και της αστυνομικής ταινίας. Είναι μια κατακραυγή στο διαφυλετικό μίσος και στην απαξίωση του ανθρώπου.
Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ
Το πρώτο γεγονός είναι ότι η ταινία έχει μεγάλη διάρκεια, περισσότερο από 3 ώρες. Όμως η ροή της αφήγησης είναι τέτοια που δεν αφήνει το θεατή να χάσει το ενδιαφέρον του ούτε για ένα λεπτό. Δεν ξέρω αν είναι ένα αριστούργημα. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί στους χαρακτηρισμούς μας. Το σίγουρο είναι ότι έχουμε να κάνουμε με μια πολύ καλή ταινία που έχει σαφείς πολιτικές προεκτάσεις.
Είναι η τελευταία ταινία του Μάρτιν Σκορσέζε, παραγωγή του 2023. Δεν είναι μια στροφή του σκηνοθέτη στις κινηματογραφική του αφήγηση. Μας θυμίζει παλιότερες ταινίες του, όπως τον «Ιρλανδό» (2019), «Ο λύκος της Wall Street» (2013), «Ο ιπτάμενος κροίσος» (2004), «Τα χρόνια της αθωότητας» (1993) και, φυσικά, τις «Ιστορίες της Νέας Υόρκης» (1989). Το θέμα σε αυτή την ταινία «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού» είναι πως βάζει μέσα τον πολιτικό προβληματισμό σε αρμονική συμβίωση με τη δράση και το σχηματισμό των χαρακτήρων. Θα μου πείτε, «Μα αυτά τα είχαν σχεδόν όλες οι ταινίες του», θα έχετε δίκιο. Άρα δεν έχουμε να κάνουμε με μια νέα ταινία του Σκορσέζε, αλλά με ένα οικουμενικό θέμα που ήταν, είναι και θα παραμείνει επίκαιρο.
Το εύρημα της ταινίας «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού» είναι ότι οι Ινδιάνοι Οσέιτζ αναγκάστηκαν να μετακινηθούν και ήρθαν στην Οκλαχόμα. Αυτή η γη τους ανήκει πλέον. Το πετρέλαιο που υπάρχει κάτω από αυτή είναι η ευτυχία και η δυστυχία τους. Οι άλλοι Αμερικάνοι μισούν τους αυτόχθονες γιατί είναι εύποροι και αυτοί δουλεύουν για αυτούς. Η περιουσία τους θα μεταβιβαστεί στην οικογένεια και θα έρθει στα χέρια των λευκών μόνο αν γίνουν μικτοί γάμοι και σκοτωθούν οι αυτόχθονες Ινδιάνοι. Και έτσι γίνεται.
ΤΟ ΔΙΠΟΛΟ
Σε όλους τους χαρακτήρες συνυπάρχει το καλό και το κακό, η αφέλεια και ο δόλος, η ειρηνική και η εχθρική συμβίωση. Αυτό που βλέπεις δεν είναι ποτέ αυτό που φαίνεται. Πίσω από τη βιτρίνα κρύβεται κάτι άλλο. Ένας χαρακτήρας που θα φανερωθεί προοδευτικά. Με αυτό τον τρόπο η αφήγηση αλλάζει και σπάει το κουκούλι για να αναδειχθεί το πολιτικό κείμενο που υπήρχε καλά κρυμμένο στις σεναριακές δομές.
Το καλό και το κακό υπάρχει και στους Ινδιάνους και στους λευκούς. Ακόμη περισσότερο, ο χαρακτήρας του κάθε προσώπου αλλάζει προοδευτικά, παίρνει άλλες μορφές συνέχεια. Αυτή η εναλλαγή κρατά το ενδιαφέρον του θεατή αμείωτο. Διακρίνουμε, λοιπόν δύο είδη ρυθμού: το εσωτερικό σε κάθε σεκάνς, οι εναλλαγές των χαρακτήρων, και διαμέσου των σεκάνς, οι δράσεις που μεταμορφώνουν τα πρόσωπα. Ο ρεαλισμός δίνει χώρο στον ποιητικό ρεαλισμό και το αντίστροφο. Το ποιητικό αίτιο μας βάζει σε ένα πεδίο όπου υπάρχουν τα διαφορετικά αφηγηματικά τοπία. Ο θεατής θα πρέπει να επιλέξει τον τρόπο που θα κάνει τις συνδέσεις.
Το προτελευταίο μέρος της ταινίας «Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού» είναι η λύση της τραγωδίας. Οι ομοσπονδιακοί πράκτορες ερευνούν και, με έξυπνο τρόπο, αποκαλύπτονται οι ένοχοι. Αυτή η αστυνομική αφήγηση θα δώσει χώρο σε μια ποιητική ροή του λόγου, όταν η συνέχεια μεταφράζεται από τους ηθοποιούς σε ένα σώου. Ο σκηνοθέτης ανοίγει την πόρτα και μας προσκαλεί στην ονείρωξη. Σε αυτό το σημείο η Οκλαχόμα μπορεί να είναι οποιοδήποτε μέρος όπου υπάρχουν άνθρωποι που δε σέβονται και εχθρεύονται το συνάνθρωπό τους. Ακόμα, άτομα που είναι εύκολο να χειραγωγηθούν από επιτήδειους, αλλά και αυτοί που τολμούν και καταφέρνουν να αντισταθούν και να ωθήσουν στο να αποδοθεί δικαιοσύνη.
ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Η Κουκ Κλουξ Κλαν είναι μια αναγωγή στο φασισμό και το νεοφασισμό. Οι εργάτες μας δείχνουν τους κοινωνικά καταφρονημένους που μπορούν εύκολα να οδηγηθούν στην παραβατικότητα, προκειμένου να ζήσουν καλύτερα. Η Ινδιάνα γυναίκα του Έρνεστ Μπάρκχαρτ είναι η ήρεμη δύναμη με την κρυμμένη ενέργεια του ηφαιστείου. Ο άντρας της είναι το πρόβατο που θα κάνει ότι θα του πει το αφεντικό του, εδώ ο θείος του. Ο Γουίλιαμ Κινγκ Χέιλ είναι αυτός που κινεί τα νήματα του κακού, δε διστάζει να ενεργήσει εγκληματικά, ένας λύκος με αγγελικό πρόσωπο. Όλοι αυτοί -και οι υπόλοιποι χαρακτήρες- είναι οι ομάδες που θα αναμορφώσουν το νέο τοπίο σε αυτό το μέρος.
Πίσω από όλα αυτά κρύβεται ο νόμος του αμερικάνικου καπιταλισμού που, σιγά σιγά, δίνει τη θέση του στον ιμπεριαλισμό. Για να γίνει αυτό θα πρέπει κάποιοι να θυσιαστούν. Αυτοί είναι οι Ινδιάνοι, σε πρώτο επίπεδο, και οι «κακοί» λευκοί, σε δεύτερο. Το υπερκείμενο είναι ο κακότροπος καπιταλισμός που δεν το έχει σε τίποτε να θυσιάσει τους ανθρώπους για να αυξήσει τα κέρδη του, να βγάλει υπεραξία.
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Ο Σκορσέζε κάνει μια πολύ προσεγμένη ανάλυση των χαρακτήρων. Τους εμπλουτίζει με τα στοιχεία μιας μαρξίζουσας πολιτικής ανάλυσης. Χρησιμοποιεί το βαριετέ για να μεταφράσει την πραγματικότητα. Δίνει στο θεατή ένα πολύ όμορφο πιάτο που θα του θυμίσει και την κοινωνία στην οποία ζει. Οι ηθοποιοί υποστηρίζουν τους χαρακτήρες με εξαιρετικό τρόπο. Τόσο η τρέχουσα μορφή όσο και οι μεταλλάξεις τους αποδίδονται αριστουργηματικά.
Η δράση πότε είναι αργή, για να δομήσει τους χαρακτήρες, πότε είναι γρήγορη για να αρθρώσει τον κινηματογραφικό λόγο. Το μοντάζ έχει κάνει πολύ καλά τη δουλειά του. Η φωτογραφία είναι απόλυτα ρεαλιστική, έτσι υπάρχει η αντίστιξη της πραγματικότητας και της μετάφρασής της. Το ίδιο ισχύει και για τα σκηνικά και τα κοστούμια. Τέλος, η μουσική στηρίζει την αφήγηση, εκεί που ίσως υπάρχει μια αφηγηματική χαλαρότητα. Στο τέλος ο Άνθρωπος κερδίζει, σε μια ουτοπική σκορσεζική αφήγηση.
Γιάννης Φραγκούλης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα filmandtheater.gr