Μενού

ΟΠΕΝΧΑΪΜΕΡ - Γιάννης Ζουμπουλάκης

1821 5

Ξεκινάμε με τα βασικά: ο «Οπενχάιμερ» του Κρίστοφερ Νόλαν δεν είναι απλώς μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς αλλά μια από τις σημαντικότερες ταινίες πάνω στην σύγχρονη Ιστορία της Αμερικής του 20ού αιώνα που έχουν γυριστεί τα τελευταία – τουλάχιστον – 50 χρόνια. Και δεν είναι ένα ακόμα βιογραφικό δράμα πάνω στον επιστήμονα του τίτλου, τον Τζ. Ρόμπερτ Οπενχάιμερ που υποδύεται ένας αποκαλυπτικός Κίλιαν Μέρφι • αυτό θα ήταν κάτι πολύ εύκολο για έναν σκηνοθέτη όπως ο Κρίστοφερ Νόλαν ο οποίος ενδιαφέρεται για την ουσία στο εσωτερικό των πραγμάτων και όχι να λουστράρει όσο το δυνατόν καλύτερα την βιτρίνα της επιφάνειας. Είναι μια ταινία που ανιχνεύει ευρεία γκάμα θεμάτων – από το μεγαλείο της επιστήμης και την έννοια του πατριωτισμού, μέχρι την ηθική εξαθλίωση στην οποία μπορούν να σε οδηγήσουν οι ενοχές για μια απόφαση ζωής και θανάτου, όπως και την προδοσία.

Και όλα αυτά με βαρόμετρο τον ίδιο τον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, έναν προφήτη του μέλλοντος που συγχρόνως αποδείχθηκε ένας Δον Κιχώτης της ίδιας της επιστήμης του, ένας τρανός επιστήμονας ο οποίος μόλις ολοκλήρωσε το έργο του βρέθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου για λόγους που ελάχιστη σχέση είχαν με την ίδια την ανακάλυψή του. Τι και ποιος ήταν τελικά ο Τζούλιους Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, αυτός ο ιδιοφυής «πατέρας» της ατομικής βόμβας, δηλαδή το μυαλό που κατασκεύασε ένα όπλο που από την μια σκότωσε εκατοντάδες χιλιάδες αθώους ανθρώπους ταυτόχρονα στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι ώστε να επέλθει το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και από την άλλη υπήρξε ο δημιουργός ενός κυριολεκτικά επίγειου εφιάλτη που δεν έχει σταματήσει να προκαλεί τρόμο σε όλη την υφήλιο ακόμα και στις μέρες μας;

Για να δώσει την δική του απάντηση, την δική του άποψη πάνω στο ερώτημα, ο Νόλαν, όπως εξάλλου συνηθίζει να κάνει, δημιουργεί ένα παράξενο ταξίδι στον χρόνο, ανακατεύοντας με έναν γοητευτικά δαιδαλώδη τρόπο έγχρωμο και ασπρόμαυρο φιλμ, εποχές, πρόσωπα της επιστήμης, της πολιτικής και της δικαιοσύνης. Η ίδια η κατασκευή της ατομικής βόμβας υπό την επίβλεψη του κυνικού πλην αποτελεσματικού στρατηγού Λέσλι Γκρόουβς (Ματ Ντέιμον) σε ένα είδος στρατοπέδου πειραμάτων που δημιουργήθηκε στο Λος Αλαμος αποτελεί το ένα από τα δύο σκέλη τού τρίωρου αυτού αντιηρωϊκού έπους.

Το άλλο σκέλος διαχειρίζεται την προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης να «βγάλει από την μέση» τον Οπενχάιμερ κατηγορώντας τον για επαφές του με τους κομμουνιστές, εφόσον αμέσως μετά τον πόλεμο η πάταξη του κομμουνισμού επέφερε το εφιαλτικό «κυνήγι μαγισσών» στις ΗΠΑ με αποκορύφωμα την επιτροπή του γερουσιαστή Τζόζεφ Μακ Κάρθι (η σύζυγος του Οπενχχάιμερ, Κίτι, που υποδύεται με την πρέπουσα αυστηρότητα η Εμιλι Μπλαντ ,όπως και ο αδελφός του ήταν δηλωμένοι και αμετανόητοι κομμουνιστές). Οπότε ο πατριώτης Οπενχάιμερ, ο οποίος μετά την επιτυχία του ολέθρου στην Ιαπωνία ένιωθε ότι τα χέρια του, τα χέρια που κατασκεύασαν την ατομική βόμβα, ήταν λερωμένα με αίμα, θα μετατραπεί σε εχθρό του λαού, προδομένος από τους υποτιθέμενους φίλους του.

Στο πως το σχέδιο της κατασκευής ενός ήρωα μπορεί να φτιαχτεί παράλληλα με το σχέδιο της ίδιας της καταστροφής του – και τα δύο στον βωμό του γενικότερου «καλού» της πατρίδας – βρίσκονται η σάρκα, τα οστά, η ψυχή, το μεδούλι αυτής της μεγαλόπρεπα φτιαγμένης ταινίας, που συγχρόνως σε αποσβολώνει με την τεχνική αρτιότητά της σε όλα: από την φωτογραφία του Χόιτ Βαν Χόιτεμα μέχρι τις νότες της μουσικής του Λούντβιχ Γιόρανσον που σε στοιχειώνουν, από το αποτελεσματικό μοντάζ της Τζένιφερ Λεμ μέχρι την προσεκτική δουλειά που έχει γίνει στον ήχο, νευραλγικό στοιχείο ζωτικής σημασίας σε όλες άλλωστε τις ταινίες του Κρίστοφερ Νόλαν.

Με τα διαρκώς γουρλωμένα, γαλάζια μάτια του και διατηρώντας την φωνή του στον ίδιο ακριβώς τόνο ανεξαρτήτως κατάστασης γύρω του, ο Κίλιαν Μέρφι πετυχαίνει στην εντέλεια μια έκφραση που δηλώνει ταυτόχρονα απορία, περιέργεια, τρόμο αλλά και την σιγουριά (ίσως και την υπεροψία) του ειδικού επιστήμονα. Οπως το περιμένεις, ο Μέρφι (που έχει την υποψηφιότητα για το Οσκαρ στο τσεπάκι, όπως εξάλλου η ταινία σε πολλές κατηγορίες αυτών των βραβείων) είναι η κυρίαρχη φιγούρα της ταινίας, ο παλμός της καρδιάς της και κατά κάποιο τρόπο – όπως εμείς – ο θεατής όλων αυτών που συμβαίνουν γύρω του.

Επιλέγοντάς τον για τον ρόλο, ο Νόλαν προφανώς τον εμπιστεύτηκε πλήρως και εκείνος τον δικαίωσε με τον καλύτερο τρόπο, κάτι που θα έλεγες ότι ισχύει και για τον δεύτερο βασικό χαρακτήρα της ιστορίας, τον πολιτικό Ρόμπερτ Στράους, τον πρόεδρο της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Ο Στράους περιφρονούσε τον Οπενχάιμερ για πολλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης της απόφασής του να αποστασιοποιηθεί από τις εβραϊκές του ρίζες. Προσπάθησε να εκτροχιάσει την καριέρα του μετά το Λος Άλαμος και σύμφωνα με την ταινία έπαιξε μυστηριώδη ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων.

Όμως πάνω από όλα και πέρα από κάθε τι, αυτή η συγκλονιστική ταινία αξίζει διότι με απόλυτη διαύγεια επισημαίνει το πως ένα σύστημα μπορεί να θεοποιήσει αλλά και να δαιμονοποιήσει έναν ικανό άνθρωπο ο οποίος, τελικά, δεν επιδιώκει τίποτα από τα δύο.

Γιάννης Ζουμπουλάκης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα tovima.gr

 

Smart Search Module