Αν το καινούριο φιλμ του Thierry de Peretti ακουγόταν στον βαθμό που θα του άξιζε, θα καιγόταν το σύμπαν λόγω κάποιων γενικών αποκαλύψεων (συνοδευόμενες για ευνόητους λόγους από μια εναρκτήρια περιγραφή που διευκρινίζει πως όσα γεγονότα ακολουθούν επί της οθόνης είναι μυθοπλαστικά). Δυστυχώς πέρασε απαρατήρητο στη χώρα παραγωγής του (το πώς έγινε αυτό είναι ένα κεφάλαιο από μόνο του, να σημειωθεί πως οι κριτικές στην πλειοψηφία τους ήταν εγκωμιαστικές πάντως), χάνοντας επομένως και την ευκαιρία να γίνει ευρύτερα γνωστό εκτός συνόρων.
Η γνωστή φράση «όλοι μέσα στο κόλπο είναι» και οι παραλλαγές της κυκλοφορούν στον παγκόσμιο δημόσιο λόγο από πολύ παλιά, η ύπαρξή της όμως είναι κι ένα εξαιρετικό ψυχολογικό εργαλείο για την επιβίωση του συστήματος. Είναι το απώτατο σημείο έκφρασης αγανάκτησης και απαξίωσης του μέσου πολίτη που δεν θα κινητοποιηθεί ποτέ στο βαθμό που απαιτείται για να τρομάξει το status quo, ουσιαστικά το ναδίρ εκείνο που τον βρίσκει πιο ευάλωτο κι εύπλαστο από ποτέ ώστε να αποδεχθεί, με ενθουσιασμό κιόλας, μια κατασκευασμένη ουρανοκατέβατη λύση. Όσα λέγονται στο «Έρευνα Πάνω σε ένα Κρατικό Σκάνδαλο» για το διαχρονικό θέμα του πολέμου του κράτους ενάντια στα κυκλώματα διακίνησης ναρκωτικών μπορεί νοηματικά να μην απέχουν πολύ από την προαναφερθείσα πρόταση, όμως δεν γνωστοποιούνται στο ευρύ κοινό για πολιτικάντικους λόγους χειραγώγησης. Είναι μια αγωνιώδης προσπάθεια αφύπνισης της μερίδας του κόσμου εκεί έξω που για λόγους διευκόλυνσης και φόβου σκέφτεται στο πεδίο της πολιτικής ακόμη με τη νοοτροπία του «άσπρο-μαύρο». Τίθεται κι ένα πολύ καίριο ερώτημα που ενδέχεται να απασχολεί ειδικά όσους έχουν παρατηρήσει το πώς εναλλάσσονται ιστορικά τα πρόσωπα της επικαιρότητας στο πέρασμα του χρόνου: μήπως οι πλέον επιτυχημένοι δημόσιοι άνθρωποι είναι αυτοί που μπορούν να τραβήξουν περισσότερο στα άκρα το θέατρο μιας προσποιητής τελειότητας;
Κινηματογραφικά το ύφος που υιοθετείται είναι ψυχρό, αποστασιοποιημένο, σαν τη δημοσιογραφική έρευνα που διεξάγεται όσο εξελίσσεται η πλοκή. Το συναίσθημα υπάρχει αλλά δεν τονίζεται, προκύπτει με μια καθημερινή ευκολία, και είναι σαν να πνίγεται κάτω από τον όγκο των σημαντικών πληροφοριών που ανακαλύπτουν οι κεντρικοί χαρακτήρες. Ακολουθείται εν ολίγοις μια γραμμή που θυμίζει καλό ρεπορτάζ, που ενημερώνει, διευκρινίζει, συνδέει, αλλά αποφεύγει να χρωματίσει συγκινησιακά το περιεχόμενο χάριν δεοντολογίας. Ίσως αυτό να έχει ένα κόστος, από την άποψη ότι απουσιάζει το ψυχολογικό βάθος από τους χαρακτήρες, άρα είναι ίσως και πιο δύσκολο για αρκετούς θεατές να επενδύσουν περισσότερο σε αυτό που βλέπουν. Αλλά μια τέτοια προσέγγιση μπορεί από την αρχή να μην ήταν στα πλάνα του de Peretti ακριβώς για να υπάρξει έμφαση στην προβληματική.
Μπορεί να χρειαζόταν και μια πιο δυναμική κεντρική ερμηνεία σε σχέση με τον κάπως ουδέτερο Pio Marmai, υπάρχει όμως καλή υποστήριξη από τον Roschdy Zem που εκπέμπει πολύ επιτυχημένα την υπόγεια ένταση του ανθρώπου που έχει δει πολλά αλλά λέει λίγα. Κι ενώ ο Vincent Lindon εμφανίζεται μόλις σε λίγες κομβικές σκηνές, το πώς καταφέρνει κατά τη διάρκειά τους να χτίσει τόσο ολοκληρωμένα μανιέρες, αέρα και ψυχολογία απλά αποδεικνύει περίτρανα γιατί δικαίως θεωρείται ως ένας από τους μεγάλους ευρωπαίους ηθοποιούς της γενιάς του.
Πέραν της καταγγελτικής του σημασίας, το «Έρευνα Πάνω σε ένα Κρατικό Σκάνδαλο» είναι και μια πάντα ευπρόσδεκτη υπενθύμιση του πώς θα έπρεπε να είναι στην ιδανική του μορφή ο τύπος, ένας ελεγκτικός μηχανισμός απέναντι σε κάθε είδος εξουσίας. Μήπως όμως μια τέτοια οπτική φαντάζει ελαφρώς παλιομοδίτικη μπροστά στον δικαιολογημένο κυνισμό των υπόλοιπων μηνυμάτων; Από την άλλη, είναι αυτή η πεποίθηση αφελής ή το ότι είναι ευκολότερο οι όποιες αλλαγές να έρθουν εκ των έσω από όσους εξουσιάζουν ή έστω διεκδικούν αυτόν τον ρόλο; Όποια και αν είναι η απάντηση, το σίγουρο είναι πως προκύπτει σινεμά με βάθος πολιτικοκοινωνικής αντίληψης και που δεν φιλτράρει δυσάρεστες αλήθειες για να μην ταράξει υπερβολικά τα νερά.
Πάρις Μνηματίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα filmy.gr