ΕΙΜΑΙ Η ΚΟΥΒΑ (Επαν.) - Στράτος Κερσανίδης
Μνήμες επανάστασης
Στις 17 Απριλίου 1961, 13 περίπου μήνες μετά την επικράτηση του Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα, μία παραστρατιωτική ομάδα κουβανών αντικαθεστωτικών με την υποστήριξη της Σι Άι Έι, επιχείρησε στρατιωτική επέμβαση με σκοπό να ανατρέψει το καθεστώς. Όμως η απόβαση που πραγματοποιήθηκε στον Κόλπο των Χοίρων συνετρίβη μέσα σε τρεις μέρες από τον Κουβανικό Επαναστατικό Στρατό.
Βρισκόμαστε στην καρδιά του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου και η μικρή Κούβα έχοντας μπει στο μάτι των ΗΠΑ και των άλλων δυτικών χωρών στράφηκε προς την ιδεολογικά συγγενή της Σοβιετική Ένωση. Τον Οκτώβριο του 1962, ο Κόλπος των Χοίρων γίνεται εκ νέου πεδίο αντιπαράθεσης αυτή τη φορά εξαιτίας της ανάπτυξης εκεί, σοβιετικών βαλλιστικών πυραύλων. Ο κόσμος παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα καθώς και ποτέ η ανθρωπότητα δεν είχε ξαναβρεθεί τόσο κοντά σε έναν πυρηνικό πόλεμο. Τελικά χάρις σε ενέργειες του Γ.Γ. του ΟΗΕ Ου Θαντ η κατάσταση εκτονώθηκε, οι Σοβιετικοί απομάκρυναν τους πυραύλους από την Κούβα ενώ οι Αμερικάνοι απομάκρυναν αντίστοιχα εκείνους που είχαν εγκαταστήσει στην Τουρκία και σταμάτησαν το ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας.
Μερικές μόνον εβδομάδες μετά από τα δραματικά αυτά γεγονότα άρχισε η προετοιμασία και τα γυρίσματα της ταινίας «Είμαι η Κούβα» του Μιχαήλ Καλατόζοφ, προφανώς με σκοπό την ενίσχυση του ηθικού των Κουβανών αλλά και ως απάντηση, μέσω του κινηματογράφου, στην παγκόσμια κοινότητα για κατάσταση που επικρατούσε στο νησί και η οποία οδήγησε στην επανάσταση. Η ταινία ολοκληρώθηκε το 1964.
Πρόκειται για μια σπονδυλωτή ταινία όπου παρακολουθούμε τέσσερις ιστορίες που εκτυλίσσονται στα χρόνια του δικτάτορα Μπατίστα. Στη πρώτη βλέπουμε τη όμορφη Άννα, ερωτευμένη με ένα νεαρό που πουλά φρούτα, να ντρέπεται όταν αυτός ανακαλύπτει πως κερδίζει χρήματα εκπορνευόμενη σε πλούσιους Αμερικάνους. Στη δεύτερη ένας μεσήλικας αγρότης μαθαίνει πως χάνει τη δουλειά του και το σπίτι του όταν το αφεντικό του πουλά τις εκτάσεις ζαχαροκάλαμου στην United Fruit Company. Στην τρίτη μια παρέα αντικαθεστωτικών φοιτητών ετοιμάζεται να μοιράσει προκηρύξεις αλλά η αστυνομία τους ανακαλύπτει και πυροβολεί στο ψαχνό. Στην τέταρτη ο Μαριάνο ζει με τη γυναίκα του Αμέλια και τα παιδιά τους στα δάση της Σιέρα Μαέστρα. Δεν θέλει να μπλέξει με τους επαναστάτες αλλά όταν ο στρατός του Μπατίστα βομβαρδίσει την περιοχή θα πάρει το όπλο και θα ενταχθεί στον επαναστατικό στρατό. Τέσσερις ιστορίες στυγνής εκμετάλλευσης και στέρησης ελευθεριών με θύμα το λαό της Κούβας και θύτες Αμερικάνους και ντόπιους μεγαλοαστούς και τσιφλικάδες. Ο σοβιετικός σκηνοθέτης θέλοντας να δείξει τις αιτίες που οδήγησαν στην επανάσταση χρησιμοποιεί τον κινηματογράφο και φτιάχνει όχι ένα προπαγανδιστικό φιλμ αλλά ένα εικαστικό κινηματογραφικό αριστούργημα.
Η ταινία αποτελεί πανδαισία σκηνοθετικής ευφυίας και ευρημάτων. Η κάμερα κινείται συνεχώς, αποφεύγεται το μοντάζ, αντίθετα χρησιμοποιούνται αρκετά μεγάλα μονοπλάνα. Απροσδόκητες και πρωτότυπες γωνίες λήψης, κοντινά και μακρινά πλάνα ανάλογα με την περίσταση, κάμερα που ανεβαίνει ψηλά και κατεβαίνει ξανά δημιουργώντας εκπληκτικής ομορφιάς σκηνές. Ό,τι και να γράψω αδυνατώ να αποδώσω την αισθητική απόλαυση που προσφέρει η ταινία του Καλατόζοφ. Ο ρεαλισμός της Ιστορίας αποδίδεται με λυρισμό και ποιητικότητα, με πανέμορφες εικόνες που δεν εκβιάζουν το συναίσθημα. Η κίνηση της κάμερας έρχεται σαν χάδι να αγγίξει το θεατή και να το περιφέρει μέσα σε ιστορικά γεγονότα αλλά και το τοπίο της Κούβας.
Διέκρινα στοιχεία που θύμιζαν εξπρεσιονισμό και νουβέλ βάγκ, σοσιαλιστικό ρεαλισμό και ποιητικότητα αλλά -τολμώ να πω- και νουάρ ακόμη! Ένα μοντέρνο -ακόμη και σήμερα- κινηματογραφικό αριστούργημα που φέρνει μαζί του ολόκληρο το σινεμά από τον Αϊζενστάιν μέχρι τον Όρσον Ουέλς και από τον Φριτζ Λανγκ μέχρι τον Ζαν Λικ Γκοντάρ. Θεωρώ ότι δικαίως θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες ταινίες του 20ου αιώνα!
Αξίζει να σημειώσουμε ακόμη πως το σενάριο συνέγραψαν ο κουβανός σκηνοθέτης Ενρίκε Πινέδα Μπάρνετ μαζί με το σοβιετικό ποιητή Γεβγένι Γεφτουσένκο. Ο δε Καλατόζοφ το 1957 έγινε παγκόσμια γνωστός με την ταινία «Όταν περνούν οι γερανοί».
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com