ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΙ, Η - Νίνος Φένεκ Μικελίδης
Βιογραφίες για συνθέτες έχουν παρουσιαστεί αρκετές φορές στον κινηματογράφο. Στην ταινία του «Η γυναίκα του Τσαϊκόφσκι» (που είδαμε στο διαγωνιστικό τμήμα των Κανών) ο διαφωνών με τη ρωσική κυβέρνηση Ρώσος σκηνοθέτης, Κίριλ Σερεμπρένικοβ (δεν θα ξεχάσουμε τη συγκλονιστική «Γρίπη του Πετρόβ» που είχε παρουσιάσει πέρσι στις Κάνες), στρέφεται στην Αντωνίνα Μιλιούκοβα, τη γυναίκα του συνθέτη, για να μας δώσει μια εντελώς διαφορετική εικόνα της ζωής του Τσαϊκόφσκι (στο νου έρχεται η πολύ καλή ταινία του Κεν Ράσελ, The Music Lovers, παρόλο που ο Ράσελ έστρεφε την προσοχή του περισσότερο στον Τσαϊκόφσκι παρά στην Αντωνίνα), μέσα από το δράμα της νεαρής αυτής γυναίκας που ερωτεύτηκε παθιασμένα τον ήδη διάσημο και μεσήλικα, όταν τον γνώρισε, Ρώσο συνθέτη.
Η ιστορία κινείται σε μια τσαρική Ρωσία, όπου η πατριαρχία και ο συντηρητισμός βρίσκονταν στο απόγειό τους, με τη γυναίκα να έχει μια δεύτερη, καταπιεστική θέση – ακόμη και όταν αποφάσιζε να πάρει διαζύγιο δεν μπορούσε να παρουσιαστεί η ίδια στο δικαστήριο αλλά έπρεπε απλά να υπογράψει τα απαιτούμενα έγγραφα, υποχρεωμένη να καταγγείλει το σύζυγο για απιστία για να μπορέσει να γίνει αποδεκτό το αίτημά της, έστω και αν δεν υπήρχε τέτοιο θέμα. Χωρίς να ξεχνάμε και το θέμα της ομοφυλοφιλίας του συνθέτη που και αυτό έπρεπε να παραμένει κρυφό για να κρατηθούν τα προσχήματα.
Η ταινία αρχίζει με το θάνατο από χολέρα του συνθέτη, με την Αντωνίνα να εμφανίζεται στην εκκλησία για να καταθέσει το στεφάνι της στο νεκρό σύζυγο, ενώ, στη σκηνή φαντασίας που ακολουθεί να βλέπουμε τον νεκρό Τσαϊκόφσκι να σηκώνεται και να την επιπλήττει επειδή τόλμησε να εμφανιστεί στην κηδεία του. Σκηνή που τονίζει το μαρτύριο της ηρωίδας (με την Αλιόνα Μιχαϊλοβα να τονίζει το πάθος και την τρέλα της), η οποία από τις πρώτες προσχεδιασμένες συναντήσεις της με τον Τσαϊκόφσκι, εξακολουθεί να επιμένει μέχρι που να τον πείσει, όπως πιστεύει, για την αγάπη της και να τον παντρευτεί, ενώ εκείνος, ο μόνος λόγος που τελικά αποφασίζει να οδηγηθεί σε γάμο, είναι τόσο για τα λεφτά που του υπόσχεται από την πώληση ενός αγροκτήματος όσο και να μπορέσει να καλύψει πιο εύκολα την ομοφυλοφιλία του.
Η κάμερα παρακολουθεί την Αντωνίνα ανάμεσα στην Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα, με τον Πιότρ Ίλιτς να προσπαθεί με διάφορους τρόπους να αποφεύγει και να απομακρύνεται από αυτήν, στέλνοντας τελικά φίλους και δικηγόρους για να την πείσουν να υπογράψει το διαζύγιο. Η ίδια θα αργήσει να αποδεχτεί την ιδιαιτερότητά του (η αποκάλυψη της θα γίνει από την αδερφή της), επιμένοντας πάντα πως η σχέση τους είναι ξεχωριστή.
Με τον Σερεμπρένικοβ να δημιουργεί, με τα μουντά χρώματα της φωτογραφίας, μια σχεδόν ντοστογιεφσκική θα έλεγα εικόνα της τσαρικής Ρωσίας, με τους φτωχούς και θρήσκους Ρώσους να μαζεύονται κάθε τόσο, μαζί με την επίσης θρήσκα Αντωνίνα, γονυπετείς έξω από εκκλησία, για να ζητήσουν από το θεό να τους βοηθήσει στα σχέδιά τους. Με τη βασανισμένη Αντωνίνα, όταν βλέπει πως οι προσευχές δεν φέρνουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα, να οδηγείται ακόμη σε μαγγανείες για να το πετύχει…
Ο σκηνοθέτης αναμιγνύει με δύναμη το ρεαλισμό (που συχνά φτάνει στο νατουραλισμού) με τη φαντασία, σε σκηνές εφιαλτικές που χαράσσονται στη μνήμη, όπως εκείνη με την απομονωμένη από τον συνθέτη Αντωνίνα, που σταδιακά αρχίζει να οδηγείται στην παράνοια, να κινείται χορευτικά σε δωμάτια από τα οποία ξεπετιούνται απειλητικά κάθε τόσο οι πέντε ολόγυμνοι, σωματικά εντυπωσιακοί, άντρες/ναυτικοί (που μου θύμισαν πίνακες του Τσαρούχη), που πιο πριν τους είχε προτείνει σ’ αυτήν για συζύγους ένας από τους εραστές του συνθέτη (εγκαταλείποντάς την μόνη και με τους πέντε, αφήνοντας στο θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα).
Νίνος Φένεκ Μικελίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα enetpress.gr