Περίσσευμα αγάπης
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν κρυμμένοι στη σκιά, καθώς σε πολλές χώρες υπάρχουν λιγότερο ή περισσότερο σκληροί νόμοι που αφορούν τις ερωτική επιλογή. Στο Μαρόκο η ομοφυλοφιλία τιμωρείται με φυλάκιση 3 χρόνων. Έτσι αποτελεί τουλάχιστον έκπληξη το γεγονός πως η ταινία της Μαριάμ Τουζανί «Το μπλε καφτάνι» (Le bleu du caftan) προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ του Μαρακές, κερδίζοντας μάλιστα το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και επί πλέον ήταν η επίσημη πρόταση του Μαρόκου για το Διεθνές Όσκαρ.
Ο Χαλίμ και η Μίνα είναι ένα αγαπημένο παντρεμένο ζευγάρι που διατηρεί ένα παραδοσιακό ραφείο. Η δουλειά είναι δύσκολη και χρονοβόρα και έτσι προσλαμβάνουν έναν νεαρό μαθητευόμενο, τον Γιουσέφ, ώστε να βοηθήσει τον Χαλίμ ο οποίος ασχολείται με το ράψιμο ενός μπλε καφτανιού για μια πελάτισσα. Η σχέση του ζευγαριού είναι αρμονική αλλά έχει χαθεί πια η ερωτική διάθεση. Όμως η πραγματικότητα είναι πως ο Χαλίμ παλεύει με την ομοφυλοφιλία του την οποία καταπιέζει και βρίσκει διέξοδο σε περιστασιακές συνευρέσεις στο χαμάμ. Στο μεταξύ η Μίνα διακρίνει μια υποψία έλξης ανάμεσα στον άνδρα της και τον Γιουσέφ ενώ ταυτόχρονα έχει να παλέψει για την υγεία της. Ενώ ο χρόνος μετράει αντίστροφα η παρουσία του νεαρού μαθητευόμενου αρχίζει να λειτουργεί καταλυτικά στη σχέση του ζευγαριού βοηθώντας τους να εκφράσουν τα βαθύτερα συναισθήματα και τις επιθυμίες τους. «Δεν έχω γνωρίσει άνδρα πιο αγνό από σένα και είμαι περήφανη που ήμουν γυναίκα σου», θα πει η Μόνα απευθυνόμενη στον Χαλίμ εκφράζοντας την αποδοχή της αλλά πάνω απ’ όλα την απέραντη αγάπη της για τον άνθρωπο που έζησε τη ζωή της μαζί του.
Δεν θυμάμαι να έχω ξαναδεί τόσο τρυφερή ταινία με παρόμοιο θέμα. Η προσέγγισή της είναι συγκινητικά διακριτική και συναισθηματική που δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες. «Για μένα είναι πάνω από όλα μια ταινία για την αγάπη, δεν είναι μια ταινία για την ομοφυλοφιλία», λέει η Τουζανι δίνοντας έτσι ξεκάθαρα το στίγμα των προθέσεών της. Το αναφέρει και στην ταινία όταν η Μίνα λέει στον Χαλίμ «μη φοβάσαι ν’ αγαπάς» δείχνοντας έτσι το περίσσευμα αγάπης της γυναίκας προς το σύζυγό της ο οποίος «όλη του τη ζωή προσπάθησε να το καταπιέσει».
Δεν ξέρω ποιες ήταν οι πραγματικές προθέσεις της σκηνοθέτριας αλλά, οπωσδήποτε, η ταινία της αποτελεί έναν ειλικρινή φόρο τιμής στην αγάπη. Κι αυτό φαίνεται από το πρώτο καρέ από τη σχέση του ζευγαριού, από τον τρόπο που μιλούν, που κοιτιούνται, που συμπεριφέρονται. Η αγάπη δεν μπορεί να κρυφτεί ούτε στη σκιά τους κρυφού πάθους που βασανίζει τον Χαλίμ που βαδίζει το δικό του Γολγοθά αναζητώντας διέξοδο στην τέχνη του την οποία ασκεί με προσήλωση και ευσυνειδησία.
Ένα υπόκωφο δράμα, ένα φιλμ σπαρακτικό σαν πνιγμένη κραυγή που αδυνατεί να βγει. Η Μαριάμ Τουζανί κεντάει τους χαρακτήρες της όπως ο Χαλίμ κεντάει το μπλε καφτάνι. Με υπομονή και προσήλωση, χωρίς βιασύνη, έτσι ώστε να είναι έτοιμο στην ώρα του και να φορεθεί όταν πρέπει!
Η 42χρονη Τουζανί γυναίκα σκηνοθέτρια σε μια συντηρητική αραβική χώρα, δίνει το δικό της αγώνα για αναγνώριση και καταξίωση. Κάτι που φαίνεται πως καταφέρνει παρά τις δυσκολίες. Επίσης καταπιάνεται και με ένα θέμα ταμπού για την πατρίδα της. «Νομίζω ότι σήμερα, έχουμε αρχίσει να είμαστε πιο ανοιχτοί, καθώς βλέπουμε άρθρα στα ΜΜΕ που κάνουν λόγο για άτομα της LGBT κοινότητας, ενώ πριν δεν υπήρχε καμιά αναφορά. Με άλλα λόγια, αρχίζουν να υπάρχουν στα μάτια της κοινωνίας και των μέσων ενημέρωσης, κάτι που είναι ήδη ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός. Αλλά νομίζω ότι έχουμε να διανύσουμε ακόμη πολύ δρόμο», λέει αναφερόμενη στο «Μπλε καφτάνι». Και συμπληρώνει παρακάτω: «(…) Πιστεύω ειλικρινά ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας πει πώς να αγαπήσουμε ή να μην αγαπήσουμε κάποιον, ανεξάρτητα από το μέρος στο οποίο ζούμε στον κόσμο».
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com