O σχεδιασμός, το όλο χρωματικό περιβάλλον της εικόνας & η μουσική ορίζουν ένα αξιοσυμπάθητο κινηματογραφικό μοτίβο Σάτιρας.
Οι περσόνες εκσυγχρονίστηκαν θετικά. Η απλότητα κωμικής μορφής της ιστορίας ξεκουράζει το μάτι, κάνοντας την ώρα της προβολής να περνά ευχάριστα.
Τα αστεία όμως στη μορφή του διαλόγου, δυστυχώς, αποτελούν ένα πολύ τρωτό σημείο για την υπομονή του θεατή. Εάν δεν είστε λάτρεις του Καραγκιόζη, θα δοκιμαστείτε αρκετά.
Υπόθεση
Μια ωραία πρωία, κάπου στα 1800, o Χατζηαβάτης ξεκίνησε τη μέρα του με ένα παραδοσιακό τραγούδι και πίνοντας καφεδάκι. Ο διοικητής του χωριού θα του κάνει για λίγο παρέα, αλλά είναι προβληματισμένος. Επιθυμεί οπωσδήποτε να διορίσει έναν νέο δημόσιο Γραμματέα προς εξυπηρέτηση των κατοίκων, διότι δεν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος από κάποιον υπάλληλο για τούτη την απαιτητική θέση.
Επίσης, δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα να έχει ούτε κάποιος κάτοικος τα σχετικά προσόντα...Ο Χατζηαβάτης αυθόρμητα θεωρεί, ότι ρωτώντας τον φίλο του τον Καραγκιόζη, θα βρει τη λύση. Χρειάζονται κάποιον μορφωμένο. Ωστόσο, στην περιβόητη παράγκα του Καραγκιόζη ο ίδιος θα αυτοδιαφημιστεί στον έκπληκτο Χατζηαβάτη, ως ο καταλληλότερος Πανεπιστήμων μπροστά από την εποχή του. Εκείνος θα πεισθεί. Πηγαίνοντας μαζί στο διοικητήριο θα συνομιλήσουν με διοικητή και “ανώτερα στρώματα.”
Μολονότι δεν κρατά το στόμα του κλειστό, ο Καραγκιόζης λέγοντας τα δικά του, κατορθώνει να ζαλίσει με ασυνήθιστη πειθώ τους υπεύθυνους, ώστε εκείνοι γρήγορα να τον διορίσουν. Απομένει πια να ντυθεί κατάλληλα για τη σεβαστή δουλειά του. Επίσημη ενδυμασία με μπαλώματα, ημίψηλο καπέλο με εξαερισμό και το καλοκαιρινό εξωτερικό γραφείο στην πλατεία ετοιμάζεται να κάνει σεφτέ...Απλώς ο Καραγκιόζης δεν κάνει για Γραμματέας...Λεπτομέρειες...
Ανάλυση
Γενικώς…
Καταρχάς, αυτή είναι μια ωραία προσπάθεια αναβίωσης της παρουσίας του περίφημου ήρωα Καραγκιόζη. Αλλά κυρίως, επιχειρείται μια κατάλληλη μορφή εκσυγχρονισμού του, με τολμηρή μεταφορά από το ελληνικό Θέατρο Σκιών στον Κινηματογράφο. Και μάλιστα, μέσα σε περιβάλλον Animation. Δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερη ιδέα σε προοπτική κινηματογραφικής μεταφοράς, για αυτόν τον παράξενο ήρωα. Το Animation του πάει! Προσωπικά θα έλεγα, ότι άργησε κιόλας αυτό το ενδιαφέρον σκεπτικό. Όφειλε να έχει γίνει νωρίτερα, από τα πρώτα συμπληρωμένα έτη του 21ου αιώνα. Αλλά πάμε παρακάτω…
Σκεπτικό...
Πλεονεκτήματα
-
Από άποψη συνολικής οπτικοακουστικής αισθητικής, έχω να πω μπράβο! Ο Καραγκιόζης μέσα σε αυτό το σύμπαν κινηματογραφικής Εμψύχωσης (Animation), μαζί με την παρέα του και όλο το περιβάλλον της ταινίας, έχει αποκτήσει ξεκάθαρα τη συμπάθεια του θεατή. Ο σχεδιασμός των χαρακτήρων τηρεί κάτι από την Παράδοση, αλλά ακολουθεί πλέον μια φόρμα πιο αξιοσυμπάθητη για ενήλικες και παιδιά μαζί. Έχει γίνει μια υγιής στρογγυλοποίηση. Αυτή η φόρμα ταιριάζει απόλυτα με την κωμικότητα της απλουστευμένης ιστορίας. Υπάρχει εμφανής απλούστευση σε δράση, κίνηση και επιλογές, έχοντας ωραίο επαρχιακό, γαλήνιο περιβάλλον στο φόντο.
Ταιριάζει η ελαχιστοποιημένη αυτή δράση με τη νωχελικότητα του Καραγκιόζη και την κεντρική ιδέα στη νέα του δουλειά, ως ανεπισήμως ακατάλληλος, καθήμενος Γραμματέας. Διότι αυτό το Animation της αφηγηματικής προσέγγισης του Καραγκιόζη ανήκει στην κατηγορία της Σάτιρας (και όχι στην άλλη κατηγορία της ηρωικής προσέγγισης, με ιστορικό περιεχόμενο). Επομένως, είναι κάτι ανάλαφρο. Δεν χρειάζεται να αποτελέσει διδακτική μορφή έμπνευσης εδώ ο Καραγκιόζης. Οπότε και οι θεατές θα το εκλάβουν απλώς σαν μια κωμική, ακίνδυνη μορφή παρατήρησης. Ακόμη και τα παιδιά. -
Λίγο ειδικότερα, περί σχεδιασμού: Υπάρχει μια ιδιαίτερη επιλογή, μέσα στην κινηματογραφική Εμψύχωση και είναι εύστοχη. Παρατηρείται 3D Animation στην επικρατέστερη διάρκεια της κινηματογραφικής αφήγησης του έργου. Ωστόσο, υπάρχει ένας φόρος τιμής στο ελληνικό Θέατρο Σκιών, με λακωνικά όνειρα του Καραγκιόζη, όπου τότε ακριβώς η διάσταση αλλάζει. Γίνεται εκτάκτως 2D Animation, προσομοιάζοντας το σχεδιασμό των φιγούρων του ελληνικού Θεάτρου Σκιών, αλλά παραμένοντας ταυτοχρόνως και σε κλίμα Animation. Μπράβο στις Animators Χριστίνα Ανδρουλακάκη, Κωνσταντίνα Θεοδώρου, αλλά και σε όλο το επιτελείο πλήρους ανάπτυξης & βελτίωσης σχεδιασμού, παρομοίως και για τις 2 διαφορετικές διαστάσεις.
-
Οι υπεύθυνοι στη σκηνοθεσία Άκης Καρράς, Χρήστος Λειβαδίτης, Αικατερίνη Παπαγεωργίου, ήξεραν, τι έκαναν. Αυτό το συνολικό μοτίβο διαχείρισης, δηλαδή επικρατούσα μορφή 3D και επιλεκτική μορφή 2D, είναι ορθό. Δεν θα μπορούσε ποτέ να σταθεί κινηματογραφικά το 2D Animation από μόνο του. Οπότε το 3D Animation δικαιολογεί την παρουσία και των δύο επιλογών. Η προσέγγιση του έργου είναι έγκυρη και μίνιμαλ: Πλατεία-Παράγκα-Διοικητήριο-Πλατεία με Γραφείο & πελάτες Γραμματέα-Ονειροχώρα. Ωραίο το παιχνίδι με τον θεατή στο καφενείο. Γενικώς, παρατηρείται έστω και με το σταγονόμετρο, ένας σουρεάλ κόσμος ένωσης τριών αιώνων και διαφορετικής νοοτροπίας (καπέλο αποφοίτου πανεπιστημίου, γραμμόφωνο, σημερινές ατάκες για extraδάκια, φορεσιές του 1800 κ.α.). Η σκηνοθεσία αποδίδει ωραία τη φάρσα-τέχνασμα του Καραγκιόζη με το γραμμόφωνο (“τηλέφωνο”) στον προσωρινώς εύπιστο Μπάρμπα-Γιώργο.
-
Εάν το μεγάλο στοίχημα του έργου ήταν, πώς ακριβώς θα ταιριάξουν τα παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια και η μουσική μέσα σε περιβάλλον Animation, τότε αυτό κερδήθηκε. Εικόνα και μουσική πράγματι ταιριάζουν. Έμελε απλώς, κάποτε αυτή η τολμηρή επιλογή να γινόταν. Έγινε. Εάν δεν κάνω λάθος, ακούστηκε το παραδοσιακό τραγούδι (Σμυρνέϊκος Μπάλος) “Καλέ Συ Παναγιά Μου.” Ξεχώρισε από τη μορφή του Χατζηαβάτη.
-
Από άποψη σεναρίου, οι πιο γνώριμοι χαρακτήρες των ιστοριών του Καραγκιόζη θα περάσουν τώρα από τη Μεγάλη Οθόνη. Χατζηαβάτης, Νιόνιος, Μορφονιός, Μπάρμπα-Γιώργος, Αγλαΐα (γυναίκα του Καραγκιόζη) & λίγο τα παιδιά του Καραγκιόζη. Και φυσικά, το τιμώμενο πρόσωπο, ο ίδιος ο Καραγκιόζης. Η προσθήκη της Λιλίκας είναι έγκυρη. Το σενάριο αποτελεί την ενημερωτική παράμετρο εκείνη, που δημιουργεί την προϋπόθεση, ώστε να κλείσει ένα κεφάλαιο στο διοικητήριο και να φανταστούμε (χωρίς να δούμε) τον Καραγκιόζη, να έχει ήδη φάει ένα ταψί με μπακλαβάδες.
-
Πολύ σημαντική η παρουσία στις ερμηνευμένες φωνές. Οι Άθως Δανέλλης και Έλενα Μαραγκού κάλυψαν πλήρως τις περσόνες. Ειδικά ο πρώτος, με τόσους χαρακτήρες. Κατόρθωσε να αλλάζει τη χροιά της φωνής του, αλλά και να κάνει παράλληλα τον θεατή να υποψιάζεται, ότι είναι ο ίδιος ερμηνευτής. Αυτή ήταν άλλωστε και μια ενδιαφέρουσα θύμηση της αύρας από το ελληνικό Θέατρο Σκιών.
Μειονεκτήματα
Ένα μεν μειονέκτημα, αλλά πολύ τρανταχτό. Εντάξει. Είπαμε, ότι δεν ανήκει στην κατηγορία ηρωικών κατορθωμάτων του Καραγκιόζη με ιστορικά δρώμενα το έργο. Είναι λοιπόν η κατηγορία της απλής Σάτιρας. Αλλά δεν μπορούν να απλοποιηθούν τα πάντα στην κωμικότητα, χάριν αυτής της κατηγορίας. Η ατυχής ακολουθία των μη επιτυχημένων αστείων του Καραγκιόζη έμοιαζε με “τζαμάρισμα” (όπως λέμε στη μουσική) χωρατών στο στούντιο. Και όχι με γραφή διαλόγου σεναρίου. Όφειλαν τα αστεία να είναι πολύ πιο οργανωμένα και επιτυχημένα. Δεν πρέπει να επαναπαύεσαι, εάν έρθει η επιτυχία ή η προσδοκία αυτής. Σημασία έχει η ίδια η δημιουργία, όσα εισιτήρια και αν “κόψει” ένα έργο.
Όταν θες να εκσυγχρονίσεις λοιπόν έναν ήρωα, θα πρέπει να κοιτάξεις κατάματα την πραγματικότητα και να αντιληφθείς, τι είναι αυτό, που ενδέχεται να απομάκρυνε σταδιακά το κοινό από το ελληνικό Θέατρο Σκιών του Καραγκιόζη (ή αντιστοίχως να μην το κέρδισε ποτέ). Η ταινία όφειλε να χαράξει το δικό της μονοπάτι. Τα αστεία της εν λόγω ταινίας, σχετικά με το διάλογο, συνολικά δεν έχουν επιτυχία. Αυτό θα επηρεάσει αρνητικά το θεατή. Μόνο το σημείο με το γράμμα της Λιλίκας μπορεί να δώσει μια μικρή ώθηση γέλιου στο κοινό. Το θέμα είναι, ότι παραδοσιακά ο Καραγκιόζης ανέκαθεν, λίγο πολύ, “έλεγε” τέτοια αστεία. Οπότε, ο σεναριογράφος της ταινίας, Άθως Δανέλλης, μάλλον παγιδεύτηκε λίγο στην αποδιδόμενη αύρα της Παράδοσης. Έτσι θα γινόταν όμως, ούτως ή άλλως, στην πρώτη μεταφορά του Καραγκιόζη σε περιβάλλον Animation. Είναι δύσκολα αυτά τα πρώτα βήματα.
Ο Κινηματογράφος όμως δεν είναι ελληνικό Θέατρο Σκιών. Λειτουργεί διαφορετικά. Η ανατροφοδότηση των αστείων στο σενάριο μιας ταινίας φέρει μεγάλη βαρύτητα. Όταν δεν πραγματοποιείται, τότε χάνει οξυγόνο όλη η ταινία. Εδώ η υπομονή του θεατή θα δοκιμαστεί αρκετά. Αλλά είναι μια καλή ευκαιρία, το να γίνει λόγος περί αυτού, καλοπροαίρετα φυσικά (γενικότερα από συναδέλφους στην κριτική Κινηματογράφου). Διότι, εάν υπάρξει ποτέ δεύτερη ταινία σαν sequel, ίσως βελτιωθεί πλέον σε τούτη την καθοριστική, δημιουργική κατεύθυνση. Ναι, έχει μεγάλη σημασία το κείμενο.
Μόλις μπεις στον χορό του Animation, ακόμη και όταν απευθύνεται εγχώρια το καλλιτεχνικό περιεχόμενό σου, αυτομάτως τότε οδηγείσαι σε μορφή σύγκρισης με άλλα διεθνή μεγαθήρια θέασης. Στον 21ο αιώνα ζούμε, άλλωστε. Και γενικότερα στο είδος, το κλειδί της επιτυχίας, πέρα από τον σχεδόν ασυναγώνιστο σχεδιασμό άλλων διεθνών παραγωγών και Animators ή δημιουργούς ιστοριών (με εντυπωσιακούς χαρακτήρες, αναπάντεχους συμβολισμούς, καλλιτεχνική δράση, κοινωνικά αντιρατσιστικά πρότυπα κ.τ.λ.) αποκτάται και μέσω του εύστροφου, χιουμοριστικού διαλόγου. Μπορεί αυτό το σημείο πάντοτε να σώσει πολλά.
Υπενθυμίζω, ότι ο βελτιωμένος διάλογος αστείων εδώ επιβαλλόταν, εφόσον η όλη ιστορία του “Καραγκιόζης the Movie” ήταν απλούστατη. Διότι κάτι πρέπει να μπορεί να ιντριγκάρει περισσότερο σεναριακά τον θεατή στο έργο. Εξάλλου, γενικότερα στα Animations, σκληροί κριτές μπορούν μεν να γίνουν οι γονείς, που θα κάνουν το χατίρι στα παιδιά τους για μια κινηματογραφική παράσταση, αλλά ακόμη πιο αυστηροί παρατηρητές παραμένουν τα ίδια τα παιδιά. Προσοχή λοιπόν. Όταν είσαι δημιουργός, δεν πρέπει να δίνεις δικαιώματα, ώστε να σου επισημάνουν δυσαρέσκεια σε σημεία της ταινίας.
Γιάννης Κρουσίνσκυ
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα eretikos.gr