Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης

Χιλιάδες άνθρωποι, χιλιάδες αγωνιστές και αγωνίστριες σύρθηκαν στις φυλακές, τις εξορίες και τα εκτελεστικά αποσπάσματα μετά τον Εμφύλιο. Άνθρωποι που αγωνίστηκαν για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία βρέθηκαν αντιμέτωποι με το εκδικητικό μετεμφυλιακό κράτος και το παρακράτος της δεξιάς το οποίο εξάντλησε όλη τη βαρβαρότητά του επάνω στα κορμιά των αγωνιστών και των αγωνιστριών. Το μεγαλύτερο μερίδιο αίματος έδωσαν οι αριστεροί και οι κομουνιστές, άνδρες και γυναίκες που γνώρισαν από την καλή και από την ανάποδη την εκδικητική μανία των νικητών του εμφυλίου.

Το θεατρικό έργο του Αντώνη Κατσά «Στο σύρμα» μεταφέρει στον κινηματογράφο ο Λεωνίδας Παπαδόπουλος. Η ταινία -όπως και το θεατρικό- αφηγείται την ιστορία του Δημήτρη, ενός άνδρα και πατέρα τριών παιδιών, ο οποίος το 1948 βρέθηκε στη Μακρόνησο και έπεσε στα χέρια του βασανιστή Κοθρά ο οποίος ανέλαβε προσωπικά να τον «συνετίσει». Ο Δημήτρης βασανίστηκε με κάθε δυνατό τρόπο που επινόησε ο αρχιβασανιστής αλλά δεν λύγισε κάτι που ο Κοθράς θεώρησε ως προσωπική αποτυχία!

Μετά από 10 χρόνια και ενώ ο Δημήτρης είναι πια ελεύθερος, συναντά τυχαία σε ένα παγκάκι στο πάρκο το βασανιστή του. Η αρχική έκπληξη και των δύο, αφού ο καθένας τους νόμιζε τον άλλο νεκρό, μετατρέπεται σε μια αποκαλυπτική συζήτηση. Από τις αποκαλύψεις που γίνονται μαθαίνουμε τι συνέβη στους δύο άνδρες και ιδίως στον Κοθρά, αυτά τα δέκα χρόνια.

Πρόκειται για μια συγκλονιστική καταγραφή εκείνης της μαύρης περιόδου για την Ελλάδα η οποία ξεκίνησε μετά το τέλος του πολέμου και του εμφυλίου και συνεχίστηκε στα χρόνια που ακολούθησαν. Χρόνια βίας, τρομοκρατίας και φόβου που γίνεται προσπάθεια να ξεχαστούν στο όνομα μιας στρεβλής ερμηνείας του όρου «εθνική συμφιλίωση». Η ταινία του Λεωνίδα Παπαδόπουλου συμβάλλει προς την κατεύθυνση διατήρησης της ιστορικής μνήμης, αναγκαίας συνθήκης για τη μη επανάληψη των αγριοτήτων του παρελθόντος.

Θεωρώ πολύ θετικό το γεγονός πως η συγκεκριμένη ταινία, προβάλλεται στους κινηματογράφους και ελπίζω να προβληθεί και σε άλλες πόλεις εκτός Αθηνών. Πρόκειται για μια άκρως ενδιαφέρουσα και πολύτιμη δουλειά η οποία αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία, αν λάβουμε υπόψη πως οι περισσότεροι ηθοποιοί είναι ερασιτέχνες. Πιστεύω πως εάν είχε αποφευχθεί ο στόμφος και η εξιδανίκευση θα υπήρχε μεγαλύτερη αληθοφάνεια. Το ίδιο ισχύει και για τη θεατρικότητα στις ερμηνείες, ιδίως των ερασιτεχνών ηθοποιών, με τους οποίους θα έπρεπε να γίνει περισσότερη δουλειά.

Οι παραπάνω παρατηρήσεις, καλοπροαίρετες εννοείται, δε μειώνουν την ειλικρίνεια του εγχειρήματος, τη ρεαλιστική κινηματογράφηση, την καθαρή ιδεολογική ματιά. Το κείμενο είναι ούτως ή άλλως εξαιρετικό και η κινηματογραφική του διαχείριση γίνεται με επιτυχία. Κι όλο αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστούμε πως η υπόθεση είναι βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, και περιγραφές ή αφηγήσεις αγωνιστών που πέρασαν από το κολαστήριο της Μακρονήσου.

Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com