Παραγωγή του 2020 αυτή η ταινία. Κάποιοι αναφέρουν ότι οι αρχές της Κίνας τη λογόκριναν και αυτός είναι ο λόγος ότι έχασε «Η χαμένη σκηνή» το «ραντεβού» της με τα φεστιβάλ. Ακόμη, θεωρούν ότι λόγω της λογοκρισίας η ταινία έχει πρόβλημα στο ρυθμό της. Αφού την είδα, όσον αφορά στο δεύτερο, δεν παρατήρησα κανένα τέτοιο θέμα, αντίθετα ο ρυθμός αρθρώνει το λόγο της και απογειώνει το συναίσθημα.
ΣΥΝΟΨΗ
Κίνα, Πολιτιστική Επανάσταση. Ένας κρατούμενος αποδρά από το στρατόπεδο εργασίας μόνο και μόνο για να παρακολουθήσει τα Επίκαιρα στον κινηματογράφο. Μα ένα ορφανό κορίτσι έχει κλέψει το καρούλι της ταινίας. Εντωμεταξύ, οι χωρικοί περιμένουν ανυπόμονα να αρχίσει η προβολή.
Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ
Μετά από 32 ταινίες ο Zhang Yimou επανέρχεται με μία ταινία που φαινομενικά μιλά για τη δύναμη του κινηματογράφου. Δύο χρόνια μετά από τη «Σκιά» θα μας μιλήσει αλληγορικά και ουσιαστικά για την αγάπη. Πίσω από αυτή την αφήγηση υπάρχει το πολιτικό σχόλιο, η κριτική στο σύστημα. Αυτό φαίνεται ότι ενόχλησε τη μετακομουνιστική Κϊνα, η οποία, φαίνεται, δεν έχει ξεχάσει τις κομουνιστικές καταβολές της.
Η ταινία αναφέρεται στη δεκαετία του 1960. Είναι το πέρασμα από την αυστηρά μαοϊκή περίοδο σε αυτό που ονομάσαμε Πολιτιστική Επανάσταση. Αργότερα, βέβαια, και αυτή καταδικάστηκε για να γίνει η μετάβαση στη νέα εποχή της Κίνας. Βλέπουμε έναν άνθρωπο που βαδίζει στην κινέζικη έρημο. Δεν ξέρουμε που πηγαίνει, απλά παρατηρούμε τις κινήσεις του και προσπαθούμε να καταλάβουμε τι γίνεται. Ο σκηνοθέτης ξεδιπλώνει σιγά-σιγά την ιστορία της ταινίας «Η χαμένη σκηνή». Η κριτική στο μαοϊκό καθεστώς υπάρχει, όμως δεν ολοκληρώνεται. Η απορία μας είναι, τότε, για ποιο λόγο υφίσταται στο σενάριο.
Η ύπαρξή της στη σεναριακή γραφή είναι για να προσδιορίσει τις κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες ζει αυτός ο άντρας. Αυτές τον επηρεάζουν και τα χνάρια τους αποτυπώνονται στον ψυχικό του κόσμο, στο χαρακτήρα του. Κάτι το βασανίζει και παθαίνει υστερικές κρίσεις με το παραμικρό. Γίνεται επιθετικός και μετά όλο αυτό καταλαγιάζει. Τι συμβαίνει άραγε; Αυτή που θα μας οδηγήσει στο χώρο όπου ο γρίφος θα μας προσφέρει τη λύση του είναι η παρουσία ενός κοριτσιού.
ΣΕΝΑΡΙΑΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ
Στην αρχή δεν κατάλαβε ότι ήταν κορίτσι. Παρατήρησε ότι έκλεψε μια μπομπίνα από μια ταινία, μια σκηνή. Την έπιασε και τη χτύπησε. Αλλά, όταν κατάλαβε ότι ήταν κορίτσι, ζήτησε ουσιαστικά συγνώμη. Ο Yimou μας βάζει συνεχώς σημάδια που αν τα παρατηρήσουμε καλά θα φτάσουμε εκεί που πρέπει. Αν όχι, τότε θα καταλήξουμε σε λάθος συμπεράσματα και η ανάγνωση της ταινίας θα είναι ελλιπής.
Η πρώτη παγίδα είναι η πολιτική κριτική. Αυτή όμως ποτέ δεν ολοκληρώνεται. Άρα δεν είναι ένα δυνατό σεναριακό στοιχείο. Κατά συνέπεια δεν έχουμε μια κριτική στη μεταμαοϊκή περίοδο. Αυτή η κριτική δεν υπάρχει παρά για να μας δώσει το έδαφος στο οποίο βαδίζει αυτός ο άνθρωπος και κατά πόσο διαμορφώνει το χαρακτήρα του. Λοιπόν, αλλού είναι το κεντρικό θέμα.
Το κυνηγητό για τη χαμένη σκηνή είναι ένα στοιχείο στο οποίο αναφέρεται σχεδόν μέχρι το τέλος. Θεωρούμε ότι αυτό είναι το μοτίβο που θα αναπτύξει το σενάριο. Αν όμως είναι έτσι, τότε θα είχαμε μια αναφορά στον κινηματογράφο ή στη δύναμή του να επηρεάσει το κοινό. Όμως, πέρα από αυτές τις σκηνές, δεν υπάρχει κάποια αναφορά στις ταινίες. Ακόμη, υπάρχει η σύνδεση της αφήγησης που αφορά στον κινηματογράφο με την πολιτική κριτική. Έτσι ολοκληρώνεται το πεδίο στο οποίο πατά ο πρωταγωνιστής της κινηματογραφικής αφήγησης. «Η χαμένη σκηνή», άρα αλλού έχει το κεντρικό θέμα.
ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Θα πρέπει να δούμε τη σχέση του δραπέτη από το στρατόπεδο εργασίας με το κορίτσι. Εκεί βρίσκεται ο πυρήνας. Ο δραπέτης και το κορίτσι έχουν μια σχέση που τα στοιχεία της συμπληρώνουν την ταυτότητα του ενός και του άλλου. Ακούμε την ιστορία του κοριτσιού και φανταζόμαστε αυτή του δραπέτη. Συμβαίνει και το αντίστροφο. Κατά συνέπεια, εκεί έχουμε το θέμα που θα μας οδηγήσει στον πυρήνα της ταινίας «Η χαμένη σκηνή». Πιστεύουμε ότι το θέμα μας είναι η αγάπη.
Αν ακολουθήσουμε αυτή τη διαδρομή θα δούμε ένα άλλο μονοπάτι. Η αγάπη είναι εδώ κάτι το αφηρημένο. Τα τρία κεντρικά πρόσωπα, ο δραπέτης, το κορίτσι και ο προβολατζής, δεν προσδιορίζονται. Είναι το αναφερόμενο των ανθρώπων που ζουν παρόμοιες καταστάσεις. Μόνο το κορίτσι κάπως προσδιορίζεται. Βγάζουμε το συμπέρασμα ότι η ταινία αναφέρεται στην αγάπη ως πανανθρώπινο και παγκόσμιο στοιχείο του ψυχισμού των ανθρώπων. Ας ακολουθήσουμε αυτή τη λογική.
Θα δούμε ότι οι δύο χαρακτήρες, ο δραπέτης και το κορίτσι, συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο. Παίρνουν στοιχεία από τον προβολατζή, ο οποίος αναφέρεται στην κοινωνία σα σύνολο. Οι δύο κεντρικοί χαρακτήρες τελικά ενώνονται, δύο χρόνια αφού ο κατάδικος απολύεται από τη φυλακή. Βρίσκει την κόρη που τον έχει αρνηθεί. Αυτή βρίσκει τον πατέρα που ποτέ δε γνώρισε. Η αγάπη πλέον βασίζεται σε σωστά στοιχεία, αποκτά μία στερεή δομή. Γίνεται η αγάπη που καλό θα ήταν να γευτεί ένας άνθρωπος. Διαβάζουμε πλέον το φιλμικό κείμενο από το τέλος προς την αρχή.
ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΑΓΑΠΗ
Οι υστερίες του άντρα και του κοριτσιού μπορούν να ανιχνευθούν. Οι χαρακτήρες ξεφεύγουν από την Κίνα και από την αναφερόμενη χρονική εποχή. Αποκτούν παγκόσμια αξία. Ο θεατής μπορεί να ταυτιστεί με τους χαρακτήρες της ταινίας «Η χαμένη σκηνή». Βάζει μέσα τον εαυτό του και βλέπει αυτό το θέμα που το βασανίζει. Αυτή ακριβώς τη στιγμή έρχεται η συγκίνηση. Η ταινία έχει πετύχει να ενεργοποιήσει το συναίσθημα, το οποίο πλέον έχει κινητικό χαρακτήρα: ενεργοποιεί την αντίδραση στο θεατή για να δει το θέμα που το βασανίζει.
ΓιάννηςΦραγκούλης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα filmandtheater.gr