Ο γεννημένος στη Δανία αλλά πολιτoγραφημένος Νορβηγός Joachim Trier επιστρέφει στο Όσλο για να ολοκληρώσει μια άτυπη τριλογία μαζί με τα προγενέστερα «Reprise»(2006) και «Όσλο, 31 Αυγούστου» (2011).
Στη νέα του ταινία «Ο Χειρότερος Άνθρωπος στον Κόσμο», ο Trier παρακολουθεί την ιστορία της Τζούλι (Renate Reinsve), μιας σχεδόν τριαντάχρονης, ανήσυχης, ελεύθερης γυναίκας που ζει στο Όσλο και βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση επαγγελματικής και συναισθηματικής σταθερότητας.
Το φιλμ έχει λογοτεχνική δομή με 12 κεφάλαια, έναν πρόλογο και έναν επίλογο, ενώ η φωνή μιας αφηγήτριας συνοψίζει αρχικά τα γεγονότα της Τζούλι, για να επιστρέψει στα κρίσιμα σημεία της ιστορίας σαν ένα τρίτο μάτι που παρατηρεί τα εξελικτικά στάδια της περιπλάνησης της ηρωίδας.
Όμως, τι στα αλήθεια θέλει από τη ζωή της η Τζούλι; Από την ιατρική, περνά στην ψυχολογία, στη φωτογραφία και καταλήγει πωλήτρια σε βιβλιοπωλείο και εν δυνάμει συγγραφέας, ενώ κάθε επιλογή της συνοδεύεται από μια νέα ερωτική σχέση. Ωστόσο, η ζωή της φαίνεται να αλλάζει όταν συναντά τον κατά 14 χρόνια μεγαλύτερο της, Άξελ (έναν εξαιρετικό Anders Danielsen Lie), διάσημο συγγραφέα underground κόμικς. Μετά από μερικές ερωτικές συνευρέσεις τους, ο Άξελ τής ζητά να διακόψουν πριν την ερωτευτεί. Η ειλικρίνεια του τη συγκινεί. Μοιάζουν το τέλειο ζευγάρι: επικοινωνούν διανοητικά, μιλούν πολύ, γελούν πολύ, κάνουν παθιασμένο έρωτα. Η Τζούλι μετακομίζει στο διαμέρισμα του και έρχεται αντιμέτωπη με τον κόσμο του -την οικογένειά του και τον «ναρκισσιστικό κύκλο» των φίλων του- με τη συνεχή παρότρυνση του να κάνουν μαζί παιδιά. Η ανησυχία της νεαρής γυναίκας επανέρχεται.
Νοιώθει μειονεκτικά απέναντι του: αυτός είναι διάσημος, εκείνη ανώνυμη. Στην παρουσίαση ενός νέου βιβλίου του αυτός είναι στο επίκεντρο, αυτή στο περιθώριο. Απογοητευμένη, σηκώνεται και φεύγει. Γυρνώντας στους δρόμους μπαίνει απρόσκλητη σε ένα γαμήλιο πάρτι. Γνωρίζει έναν cool μπαρίστα, τον Έιβιντ (Herbert Nordrum). Φλερτάρουν με έντονο σαρκικό τρόπο, αλλά με τεχνικές που τυπικά δεν συνιστούν απιστία για τους συντρόφους τους. Όταν τον ξανασυναντά τυχαία, ονειρεύεται ότι παγώνει ο χρόνος και διασχίζει τρέχοντας το Όσλο για ένα φιλί και ένα απογευματινό ραντεβού μαζί του. Χωρίζει τον Άξελ (που καταρρέει ψυχολογικά) και συγκατοικεί με τον Έιβιντ. Γρήγορα απομυθοποιεί κι προσβάλλει κι αυτόν. Δεν έχει τη μόρφωση, το κοινωνικό status, την καλλιέργεια του Άξελ. Όταν μάλιστα ξαναβλέπει τον τελευταίο να αντιμετωπίζει με τόλμη και γενναιότητα μια επίθεση που δέχεται σε τηλεοπτική εκπομπή, τον κοιτά με συγκίνηση και λατρεία. Όμως, η Ειμαρμένη έχει άλλα σχέδια…
Ο Trier σκηνοθετεί συνδυάζοντας τη λεπτή σκανδιναβική ειρωνεία με μια ακαταμάχητη ρομαντική έμπνευση. Εναλλάσσει στιλιστικά χαρακτηριστικά διαφορετικής αισθητικής και επιταχύνσεις ή επιβραδύνσεις του αφηγηματικού ρυθμού. Ο τόνος και το ύφος αναμειγνύουν δεξιοτεχνικά το κωμικό με το δραματικό, εκφράζοντας την τρυφερή και την άγρια πλευρά της ζωής.
Ποιος είναι άραγε ο “χειρότερος άνθρωπος’’ του τίτλου; Με προβοκατόρικη διάθεση ο Trier δείχνει στον θεατή την Τζούλι, μόνο και μόνο για να αναιρέσει ο ίδιος αυτή την άποψη. Η Τζούλι είναι μια έξυπνη αλλά ανικανοποίητη γυναίκα, που νοιώθει θεατής της ζωής της και ψάχνει μάταια εξιδανικευμένες καταστάσεις. Οι απρόβλεπτες επιλογές της καταλήγουν να πληγώνουν τους γύρω της. Ανήκει σε μια γενιά που δεν ζει πια «μέσα από υλικά αντικείμενα», απορρίπτει τους κοινωνικούς κανόνες, αναζητά διαρκώς τον εαυτό της και τη θέση της στον κόσμο, και μέσα από τη ρευστότητα των σχέσεων διεκδικεί το δικαίωμα της να αυτοπροσδιορίζεται. Τελικά ο Trier κατορθώνει να κάνει αλησμόνητο και αξιαγάπητο στον θεατή τον “χειρότερο άνθρωπο’’ του χάρη και στην συγκλονιστικά ειλικρινή ερμηνεία της Renate Reinsve.
Γιώργος Ξανθάκης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα filmy.gr