Τη φρίκη του πολέμου μέσα από την ιστορία μιας ομάδας Ούγγρων στρατιωτών που, στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, για λογαριασμό των ναζί, είχαν αναλάβει να ελέγχουν και να επιβλέπουν την τάξη στις κατεχόμενες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης, παρουσιάζει στην πρώτη του ταινία «Φυσικό φως», ο γνωστός για τα ντοκιμαντέρ του Ούγγρος σκηνοθέτης Ντένες Νάγκι – ταινία που του χάρισε το βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ του Βερολίνου του 2021.
Όπως μας πληροφορούν οι τίτλοι της ταινίας, 100.000 Ούγγροι στρατιώτες υπηρέτησαν το Γ’ Ράιχ στη διάρκεια του πολέμου. Μακριά από τα πεδία των μαχών, με πρόσωπα κουρασμένα, ακίνητα, χωρίς κανένα συναίσθημα, μια ομάδα απ’ αυτούς περιφέρεται στα δάση και τους βάλτους μιας αγροτικής περιοχής, επιβλέποντας τους πάμπτωχους χωρικούς, που μπορεί και να ανήκουν στην αντίσταση, αντιμετωπίζοντάς τους ψυχρά και ανέκφραστα, ενώ τους εκμεταλλεύονται με διάφορους τρόπους, είτε σεξουαλικά είτε κλέβοντας τη λιγοστή σοδειά τους (όπως βλέπουμε από την πρώτη κιόλας σκηνή της ταινίας τους, όταν oι μάλλον πεινασμένοι στρατιώτες αναγκάζουν τους χωρικούς να βγουν από τη βάρκα τους, αφαιρούν όλο το ψαχνό της νεκρής άλκης που είχαν ψαρέψει, αφήνοντάς τους τα κόκκαλα.
Με την κάμερα του Τάμας Ντόπος να καταγράφει τα πρόσωπά τους με επιμονή και από κοντά στα διάφορα γκρο πλάνα της ταινίας, πλάνα προσώπων που δημιουργούν μια εικόνα νεκρών ανθρώπων ή ζόμπι, ο Ντένες Νάγκι, δίνει από τα πρώτα πλάνα το στίγμα της ταινίας του, εκείνο της ανθρώπινης κατάστασης σε περίοδο πολέμου. ΄Ενα παρόμοιο πρόσωπο είναι κι αυτό του δεκανέα Σεμέτκα (ένα πολύ καλός Φέρεντς Ζάμπο), του πρωταγωνιστή της ταινίας, που, αν και κάπως πιο ανθρώπινος από τους άλλους στρατιώτες, παραμένει ψυχρός και αναποφάσιστος, διστάζοντας να πάρει θέση μπροστά στις θηριωδίες των συμπατριωτών του, προτιμώντας να ακολουθήσει, όπως σταδιακά ανακαλύπτουμε, την ίδια τακτική με τους αδιάφορους αξιωματικούς του.
Εκείνο που τελικά παραμένει και μας συνταράσσει στην ταινία είναι το ανέκφραστο, παγωμένο, άψυχο πρόσωπο αυτού του δεκανέα, κουρασμένου μπροστά στη σειρά των φριχτών εγκλημάτων που αποφεύγει να αντιμετωπίσει, ένα πρόσωπο δοσμένο σε πλάνα γυρισμένα, τις περισσότερες φορές, τη νύχτα, βουτηγμένα σε μια παγωμένη ατμόσφαιρα, και μ’ ένα στιλ που, κάπου-κάπου, φέρνει στο νου τόσο την ταινία του Έλεμ Κλίμοφ, «Έλα να δεις» όσο και «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» του Ταρκόφσκι, και που, ακόμη και στο απόγειο της τρόμου, προς το φρικιαστικό φινάλε της ταινίας, δεν βρίσκει το κουράγιο, παρά τις κάποιες άκαρπες προσπάθειές του, να αντισταθεί. Επιλέγοντας, όπως και οι υπόλοιποι συνάδελφοί του στρατιώτες, να απομακρυνθεί από το φυσικό φως, στο οποίο αναφέρεται ο τίτλος της ταινίας, και να αφεθεί στο έλεος του ανατριχιαστικού, εξοντωτικού σκοταδιού που σταδιακά και αναπόφευκτα τους περικυκλώνει.
Νίνος Φένεκ Μικελίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα enetpress.gr