Η Ζμπάνιτς αποτυπώνει μυθοπλαστικά τα πρώτα εφιαλτικά 24ωρα της επέλασης του Σερβικού στρατού στη Σρεμπρένιτσα, τον Ιούλιο του 1995, που κατέληξε στη διαβόητη «Σφαγή της Σρεμπρένιτσα», στιγματίζοντας το βρώμικο ρόλο Πόντιου Πιλάτου του ΟΗΕ, ενώ παράλληλα επιχειρεί να διαχειριστεί το ακόμα νωπό συλλογικό τραύμα. Με τον Σερβικό στρατό να πολιορκεί τη Σρεμπρένιτσα, οι διαπραγματεύσεις του Δημοτικού Συμβουλίου με τον επικεφαλής Ολλανδό Συνταγματάρχη Κάρεμανς, των στρατευμάτων του ΟΗΕ, διεξάγονται με τη βοήθεια της Βόσνιας δασκάλας Άιντα (Γιάσνα Ντουρίτιτς). Παρά τις διαβεβαιώσεις του Κάρεμανς περί τελεσιγράφου προς τους Σέρβους να αποχωρήσουν, οι Σέρβοι εισβάλλουν τελικά με τεθωρακισμένα, στις 11/7/1995, ωθώντας τον άμαχο πληθυσμό σε άτακτη φυγή. Κάποιοι καταλήγουν στα γύρω δάση, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των γυναικόπαιδων κατευθύνεται προς το στρατόπεδο του ΟΗΕ, όπου σύντομα επικρατεί το αδιαχώρητο. Οι Ολλανδοί στρατιώτες κλείνουν την πύλη, ενώ χιλιάδες άνθρωποι συνεχίζουν να συγκεντρώνονται απ’ έξω, με την Άιντα να προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει τον άντρα και τους γιους της, για να τους βάλει μέσα. Ο Κάρεμανς επιχειρεί να επικοινωνήσει με την Κεντρική Διοίκηση του ΟΗΕ, που τηρεί εκκωφαντική σιγή ασυρμάτου, οπότε εμπιστεύεται στους αγριεμένους Τσέτνικς την «ασφαλή» μεταφορά του άμαχου πληθυσμού στις γύρω περιοχές, που κατέληξε σε μαζικές εκτελέσεις του ανδρικού πληθυσμού όλων των ηλικιών.
Με τις βιαιότητες και τις δολοφονίες των Σέρβων εκτός κάδρου, η Ζμπάνιτς εστιάζει στην απελπισία της πρωταγωνίστριας, που προσπαθεί στο μεταίχμιο των αντιμαχόμενων πλευρών να σώσει την οικογένειά της, αποτυπώνοντας ανάγλυφα τον πανικό, με εικόνες εξόδου των αμάχων, αντίστοιχες με αυτές ταινιών για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αφιερωμένη στους πάνω από οκτώ χιλιάδες εκτελεσμένους εκεί, η ταινία ολοκληρώνεται με τη συγκλονιστική εικόνα της τραγικής μετάβασης στη σύγχρονη εποχή, όπου η χαροκαμένη Άιντα λυγίζει, αναγνωρίζοντας τα λείψανα των δικών της στο νέο μαζικό τάφο που αποκαλύφθηκε στην περιοχή. Στο συγκλονιστικό αυτό δράμα, η Ζμπάνιτς θίγει και την τύχη των περιουσιών των αγνοούμενων, κλείνοντας την ταινία με μια σχολική γιορτή, όπου η Άιντα συνεχίζει να διδάσκει τις νέες γενιές, που δεν ευθύνονται αν οι πατεράδες τους ήταν οι Σέρβοι φαντάροι που σκότωσαν, 25 χρόνια πριν, τους δικούς της. Μετά από διαδοχικά πλάνα στα πρόσωπα των μικρών μαθητών, η ταινία κλείνει με το αινιγματικό μειδίαμα στο τσακισμένο πρόσωπο της δασκάλας, θέτοντας σε δημόσιο διάλογο το αποσιωπημένο υπαρκτό ακόμα τραύμα, όπως συνέβη αντίστοιχα και με τη γενιά παιδιών Ναζί στρατιωτικών, ανάμεσά τους και η φουρνιά σκηνοθετών του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου Χέρτζογκ, Φασμπίντερ, Βέντερς και Ζίμπερμπεργκ, που επιχείρησαν να απαντήσουν με το δικό τους τρόπο, μέσα από το σινεμά.
Ιφιγένεια Καλαντζή
Το κείμενο δημοσιοεύτηκε στην ιστοσελίδα edromos.gr