Η ταινία του Francis Ford Coppola, που αφορά σε μία υποκλοπή συνομιλιών από ένα μυστικό ντετέκτιβ. Εντυπωσιάζει με τις ανατροπές, την απλή κινηματογράφηση. Τα κρυμμένα νοήματά της.
ΣΥΝΟΨΗ
Ένας μυστικός ντετέκτιβ και η ομάδα του αναλαμβάνουν να παρακολουθήσουν ένα ζευγάρι. Ότι λένε, σε δημόσιο χώρο. Η δουλειά είναι δύσκολη γιατί δεν μπορούν με απλό τρόπο να υποκλέψουν τον ήχο. Τα καταφέρνουν με τα πολύ καλά μηχανήματά τους. Η υποκλοπή έχει πετύχει. Οι φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί. Θα πρέπει να παραδοθούν στον πελάτη. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι όπως φαίνονται. Ποιος έχει δώσει, στην πραγματικότητα, την παραγγελία; Θα υπάρξει φόνος; Ποιος ή ποιοι θα είναι τα θύματα; Τι θα κάνει ο ντετέκτιβ; Το ότι αυτός είναι θρησκόληπτος περιπλέκει τα πράγματα; Η ταινία θα μας αποκαλύψει το μυστικό της στο τέλος. Κατά κάποια έννοια.
Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ
Ο Francis Ford Coppola θα γυρίσει το 1972 το «Νονό» («The godfather»). Δύο χρόνια μετά θα κάνει δύο ταινίες συγχρόνως: το «Νονό, μέρος δεύτερο» («The godfather: part II») και «Τη συνομιλία» («The conversation»). Δύο ταινίες συγχρόνως. Και οι τρεις αριστουργήματα. Μόνο ένας εξαιρετικός δημιουργός, μία ιδιοφυία του κινηματογράφου μπορεί να καταφέρει αυτό τον άθλο.
\
Η ταινία αρχίζει σαν ένα τυπικό φιλμ νουάρ. Οι λήψεις είναι σταθερές, μέχρι να αναφερθούν οι συντελεστές. Περιγράφουν το χώρο που θα διεξαχθεί η εισαγωγική σκηνή. Μετά είναι σύντομες και λίγο παράξενες. Στην πορεία καταλαβαίνουμε ότι γίνεται μία παρακολούθηση. Δεν ξέρουμε το λόγο. Ο ρυθμός πέφτει για να περιγράψει αυτή την πράξη. Αυτή θα είναι σημαντική για όλη την υπόλοιπη ταινία. Μετά αυξάνεται όλο και περισσότερο. Το θέμα παραμένει η παρακολούθηση αυτού του ζευγαριού.
Ο θεατής ταυτίζεται όλο και περισσότερο με αυτούς τους δύο ανθρώπους. Στη συνέχεια μπαίνει στον πρωταγωνιστικό κύκλο και ο ντετέκτιβ. Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώνεται το πρωταγωνιστικό τρίο. Προοδευτικά όμως το κέντρο του ενδιαφέροντος μετατοπίζεται στον ντετέκτιβ. Βλέπουμε την προσωπική του ζωή, τις καθημερινές κινήσεις του. Δίδονται πληροφορίες για τις εμμονές του και τις παιδικές φοβίες του. Παρατηρούμε ότι η ερωτική του απόλαυση είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Ουσιαστικά όλα κινούνται γύρω από τον εαυτό του.
Η ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ
Το φιλμ νουάρ μεταλλάσσεται και γίνεται θρίλερ. Έχει στον πυρήνα του τις ψυχολογικές συνισταμένες της προσωπικότητας του πραγματικού πρωταγωνιστή, του ντετέκτιβ. Είναι στην κορυφή του επαγγέλματός του. Παντού αναγνωρισμένος. Πόσο εύκολο είναι να πέσει; Αυτό το ερώτημα φαίνεται ότι θέτει η ταινία. Μας δείχνει την πτώση που είναι κάθετη. Αφορμή είναι η απειλή που δέχεται. Γκρεμίζεται το μεγαλείο του και γίνεται ράκος. Ο Francis Ford Coppola μπορεί να κάνει ένα ψυχολογικό θρίλερ. Το ίδιο εύκολα με μία γκανγκστερική ταινία ή με μία άλλη αντιπολεμική. Αποδεικνύει το σκηνοθετικό του μεγαλείο. Οι ιδεολογικές αντιθέσεις, στο μοντάζ, μας φέρνουν στο νου το μοντάζ του Einstein. Αυτό των ιδεολογικών αντιθέσεων. Το χρησιμοποιεί αριστουργηματικά για να συνθέσει την προτεινόμενη άποψη.
Θα θυμηθούμε ότι αυτή η σύνθεση δημιουργείται πρώτα στο ασυνείδητο και μετά στο συνειδητό. Εκεί δομείται μία άλλη αφήγηση, αυτή που υποδαυλίζει ο σκηνοθέτης. Ο μεγαλοπρεπής ντετέκτιβ δεν ήταν ποτέ έτσι. Ήταν ένας ανθρωπάκος, δούλος των φοβιών του. Ακολουθούσε τις παιδικές φοβίες του. Την κατάρα μιας αρρώστιας που ξεπέρασε. Και εκεί τελειώνουν όλα.
Η ΕΠΑΝΑΓΝΩΣΗ
Φαινομενικά. Γιατί, ουσιαστικά, από εκεί όλα αρχίζουν. Ο θεατής στέκεται για μία στιγμή. Παίρνει αποστάσεις από την ταινία. Τη διαβάζει ξανά. Είτε από το τέλος προς την αρχή είτε από διάφορα σημεία της. Ανακαλύπτει και άλλα σημεία που αφήνει επίτηδες ο σκηνοθέτης κάπως κρυμμένα. Βλέπει την αμερικάνικη κοινωνία με διαφορετικό μάτι. Ειδικά θα δει το αμερικάνικο όνειρο που γίνεται εφιάλτης. Ένα αριστούργημα του Coppola που βλέπεται ξανά και ξανά με το ίδιο πάθος. Διαβάζεται και αποκαλύπτει άλλες πτυχές του. Φανερώνει την πολυπλοκότητά του μέσα στην πολύ απλή φόρμα του. Δείχνει πως ο κινηματογράφος μπορεί να μιλήσει. Να δρομολογήσει συζητήσεις προς διαφορετικές κατευθύνσεις, πάντα ουσιαστικές, με τη συμμετοχή των θεατών που είναι πλέον αναγνώστες του φιλμικού κειμένου και αναπαραγωγοί του.
Γιάννης Φραγκούλης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα filmandtheater.gr