Μενού

Ο έρωτας στα χρόνια της αφασίας

apagogesΤελειώνει μ'εμάς

Το φιλμ του Τζάστιν Μπαλντόνι «Τελειώνει μ΄ εμάς», που προβάλλεται αυτές τις ημέρες, βάζει κάποια σημαντικά θέματα που έχουν να κάνουν με την γραφή και την νέα λογοτεχνία, το σινεμά αλλά και τις σχέσεις. Η Κολίν Χούβερ, 45 χρόνων, που έγραψε το μυθιστόρημα (εκδόθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ ) βάσισε το υλικό της στη ζωή των γονιών της. Η ταινία ακολουθεί  «χαλαρά» το μυθιστόρημα. Μια γυναίκα ερωτεύεται και παντρεύεται, όμως κάτι αναπάντεχο συμβαίνει και αρχίζει να αναρωτιέται αν φθάνει μόνο ο έρωτας για να «κρατήσει» ένας γάμος.  Επανεμφανίζεται στη ζωή της και ο πρώτος έρωτάς της και τα πράγματα περιπλέκονται.

Αξεπέραστος ο Μπέργκμαν

Αυτός ο σύγχρονος νέος ρομαντισμός στη γραφή, που μεταφέρεται  και στο σινεμά, δεν φαίνεται να απομακρύνεται και πολύ την πεπατημένη. Απλά έχουμε μια ανανέωση των στερεότυπων κι αυτό είναι όλο ή περίπου όλο. Το σύγχρονο σινεμά δείχνει να συναντάει μεγάλα αδιέξοδα στο να καταγράψει τη δυστοπία του γάμου. Κατά μια ευτυχή και παράξενη συγκυρία  οι «Σκηνές από έναν γάμο» του Ίνγκμαρ  Μπέργκμαν συμπληρώνουν φέτος 50 χρόνια από τότε που γυρίστηκαν. Παραμένουν πάντα επίκαιρες ένα διεισδυτικό σχόλιο για την συμβίωση, το μίσος και την αγάπη. Φέτος τα πράγματα δυσκολεύουν κινηματογραφικά ως προς τις καταγραφές. Σχέσεις, γάμος, συμβίωση, ζευγάρια. Τι κατέγραψαν οι περσινές ταινίες;

Λιτότητα και μινιμαλισμός

 

Ίσως η πιο διεισδυτική είναι η πολυσυζητημένη, βραβευμένη «Ανατομία μιας πτώσης». Στο τέλος, όταν όλα είναι διφορούμενα, ακούμε τα σοφά λόγια του μικρού αγοριού «Κανένας δεν μπορεί να καταθέσει ακριβώς τα μικρογεγονότα που συσσωρεύονται καθημερινά σε μια οικογένεια». Έτσι ακριβώς είναι και μόνον ο μινιμαλισμός μπορεί να σώσει μια ταινία. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η πολυσυζητημένη νέα ταινία  του ΄Και Καουρισμάκι «Πεσμένα φύλλα». Όσοι την έχουν δεί θα παρατήρησαν την λιτότητα, τον ελάχιστο λόγο, τις σχεδόν «βουβές» σκηνές.

Υπάρχει η αποτύπωση ψυχρού περιβάλλοντος, πρόσωπα σιωπηλά χωρίς «μεγάλες» κουβέντες, εκφράζουν τις επιθυμίες του με μια ασυνήθιστη λιτότητα. Η μοναξιά παρούσα, οι μνήμες του σινεμά είναι εδώ  όπως και η γραφή του Ζακ Πρεβέρ. Με την Ευρώπη  να πρωτοπορεί, τα βραβευμένο κινούμενο σκίτσο «Ο φίλος μου το ρομπότ» σχολιάζει τη μοναξιά και την ανάγκη του να γίνεις ζευγάρι.  Πέρα από το φύλο, το γένος, το είδος, είναι η ανάγκη, η αναζήτηση της σωστής χημείας, το «δέσιμο». ΄Οσο για τον Γιώργο Λάνθιμο στο «Poor thing» αναφέρθηκε εύστοχα στην χημεία της σεξουαλικότητας αλλά ΙΔΙΩΣ στην αναμόρφωση του φαντασιακού.

Η δυσκολία του ανέφελου

‘Όταν δηλαδή το τελευταίο  έχει αποικοιοποιηθεί από τα στερεότυπα της κατανάλωσης, της διαφήμισης, του lifestyle, τότε είναι αδύνατον να προκύψει ανέφελη σχέση. Το σινεμά επείγεται να αφηγηθεί όλες αυτές τις ιστορίες αποικοιοποίησης και ελευθερίας. Νομίζω πως το θέμα θίγεται πλαγίως και στη γνωστή ταινία «Ζώνη ενδιαφέροντος». Παρατηρούμε δηλαδή ότι η σύζυγος  του κτηνώδους  διευθυντή του ’Αουσβιτς απολαμβάνει τη ζωή της αδιαφορώντας για ότι  φριχτό συμβαίνει δίπλα της. Μόνον όταν οι υπηρεσιακές ασχολίες του συζύγου δημιουργούν θέματα διαφωνεί. Τότε η κρυμένη ενοχή θα εμφανισθεί με τη μορφή διαταραχής.

Οι αξεπέραστοι κορυφαίοι νεοκλασικοί

Και θα το επαναλάβω. Ως κινηματογράφος, το καλύτερο σύνολο ταινιών με εύστοχες παρατηρήσεις, σχόλια, νύξεις για τον γάμο, τον έρωτα, τις σχέσεις, μας ήλθαν από το γαλλικό σινεμά με πολλές ταινίες διαφορετικού στιλ. Μπορεί επικεφαλής να έχουμε την «Ανατομία μιας πτώσης» αλλά μαζί της υπήρξαν τουλάχιστον  δώδεκα εκλεκτά φιλμ. Μην ξεχνάμε όμως πως οι Γάλλοι διαθέτουν την παράδοση των Σαμπρόλ, Τρυφφώ, Ντεβίλ, Ρομέρκαι άλλων που «γύρισαν»  μικρά κοινωνιολογικά δοκίμια- θαύματα πάνω σ΄ αυτό το θέμα. Δειγματοληπτικά μόνον θα αναφέρω το «Απαλό δέρμα» και τη «Σειρήνα του Μισισιπή»  του Τρυφώ. Κλασικά παραδείγματα της κοινωνιολογίας του γάμου αλλά και των παρερμηνειών στο θέμα των σχέσεων.

Ο  Σαμπρόλ σε όλα του σχεδόν τα φιλμ, με μορφή αργόρυθμων θρίλερ  ή νεονουάρ, ασχολήθηκε με τα θέματα έρωτας-σχέση, γάμος-απάτη-φόνος, ασκώντας έντονη κριτική σε αναχρονιστικά στερεότυπα της αστικής τάξης. Ο Ντεβίλ  «έψαξε» με σπουδαίο στιλ την ψυχοπαθολογία αυτών των στερεότυπων και θεσμών.  Ο Ερίκ Ρομέρ, μέγας μοραλίστας, ανέλυσε με κάθε λεπτομέρεια, με ιδιαίτερη προσοχή, τα θέματα της ηθικής, τις παρεκτροπές αλλά και τις λοξοδρομήσεις της.

Αλέξης Δερμεντζόγλου
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kemes.wordpress.com

Smart Search Module