Σε τέσσερες ημέρες, την ερχόμενη Πέμπτη και μέχρι και τις 13 Νοεμβρίου, το 63ο διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης απλωμένο σε επτά αίθουσες θα προσφέρει στους θεατές εκλεκτές ξένες αλλά και ελληνικές ταινίες, εκπλήξεις, συζητήσεις, αναλύσεις και γεγονότα υψηλής εμβέλειας. Δύναμαι να θεωρήσω ότι θα έχουμε μια πετυχημένη επανεκκίνηση του, μετά τα δύσκολα χρόνια της πανδημίας, χωρίς περιορισμούς, φόβους και πιστοποιητικά. Βέβαια, έχουμε μεταβεί σε μια άλλη κρίσιμη κατάσταση, μια και διάγουμε τη μεγάλη ενεργειακή κρίση που κατ΄ επέκταση έχει μεταφέρει και οικονομικές ανησυχίες και προβλήματα περιορισμών. Ωστόσο, η κανονικότητα της εκδήλωσης είναι πιστοποιημένη. Παρ ΄όλα αυτά υπάρχουν ερωτήματα που κάποιες φορές απευθύνονται και στον γράφοντα.
Περί Γκοντάρ
Κάποιοι λοιπόν αναρωτιούνται: «Πως θα γίνει να επιστρέψει στο μεγαλείο του παρελθόντος;». Αυτό είναι μια αντίφαση. Πως είναι δυνατόν να προσμετράμε μια εκδήλωση του 2022 με φεστιβάλ που διεξήχθησαν πριν από 30 ή 40 χρόνια; Σ΄ αυτή την περίπτωση δεν προσμετράτε ο χρόνος και η ραγδαία αλλαγή των κοινωνικών αλλά και πολιτιστικών εξελίξεων; Ζούμε πλέον στην κοινωνία της πληροφορίας και της ταχύτητας, της αμεσότητας, του επίμονου αιτήματος για «ταχεία αποτελεσματικότητα».
Όταν ο Γκοντάρ τη δεκαετία του 60 διατύπωσε τη γνωστή ρήση «Είμαστε τα παιδιά του Μαρξ και της κόκα κόλα», πως θα άξιζε να σηματοδοτήσουμε το 2022;
Που ανήκουμε
Νομιμοποιούμαι άραγε να γράψω: «Είμαστε τα παιδιά του διαδικτύου και των φαρμακευτικών ουσιών» ή «Είμαστε τα παιδιά της απομόνωσης και της μοναξιάς» ή « Tα παιδιά της μοναξιάς και των κοινωνικών δικτύων»; Είναι δυνατόν να μιλήσουμε για τον Μαρξ σήμερα με την πλήρη κατάργηση ιδεολογικής πρόσκλησης, με μόνα αιτήματα περισσότερα αγαθά για καλύτερη ζωή. Μια χαρά λοιπόν είναι το φεστιβάλ σήμερα δεδομένων και των σύγχρονων συνθηκών.
Ηρεμία αντί εντάσεων
Σε σχέση με το παρελθόν, δεν περιμένουμε ουρές από τις 6:30 το πρωί στα ταμεία της ΕΜΣ. Τώρα υπάρχει το Ιντερνετ. Δεν πρέπει να αναμένουμε έντονες συζητήσεις στο κέντρο της πόλης, τώρα ο θεσμός ενοικεί στο λιμάνι. Δεν μπορούμε να συνδυάσουμε μπάνια με ταινίες, το φεστιβάλ γίνεται Νοέμβριο αντί για Σεπτέμβριο. Φυσικά, δεν πρέπει να περιμένουμε τις έντονες διενέξεις μεταξύ σκηνοθετών και λοιπών για τα βραβεία του ελληνικού φεστιβάλ, που έφταναν πολλές φορές στα άκρα και συνοδεύονταν και από πολύ κουτσομπολιό. Το κάθε φεστιβάλ έχει και την αισθητική του ανάλογα με την εποχή του. ΄Αρα, η επανεκκίνηση, που αναμένουμε στην 63η εκδήλωση, είναι να γεμίσουν και πάλι ασφυχτικά οι αίθουσες, να δούμε ταινίες που εκπροσωπούν το σήμερα, να μπορέσουμε να συγκρίνουμε τις μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές και ακόμα κάτι άλλο. Τόσο στις ΗΠΑ ,όσο και στην Ελλάδα, τα τελευταία τρία χρόνια το σινεμά έχασε από τις αίθουσες μεγάλο αριθμό των θεατών. Οι ψηφιακές πλατφόρμες και το παράνομο downloading, μαζί με την πανδημία, μετατόπισαν το κοινό προς το σπίτι, δηλαδή στην μοναξιά. Οι γεμάτες αίθουσες του 63ου φεστιβάλ θα επανακινήσουν και τα αντανακλαστικά των σινεφίλ για επάνοδο στις αίθουσες. Ο κινηματογράφος, η πιο κοινωνική τέχνη, δεν είναι σπιτικό θέαμα αλλά το μεγαλείο και η αισθητική του που αναδεικνύεται μόνο στην αίθουσα και με παρέα.
Το περιβόητο glamour
Όσοι σινεφίλ του παρελθόντος αναζητούν ακόμα με ρετρό νοσταλγία το glamour προηγουμένων δεκαετιών, θα πρέπει να συνυπολογίσουν τα ακόλουθα: Τη δεκαετία του ΄60 αναδεικνυόταν οι νέες τάσεις και προβληματισμοί πάνω στην εικόνα και στην κοινωνία. Σε εκείνη του ΄70, με την δικτατορία παρούσα, έτειναν προς το αντιφασιστικό «κίνημα». Τα φίλμ του ΄80, με τον αναπτυχθέντα πληθωρικό λόγο, ήταν της αναζήτησης στην αμφισβήτηση θέματος και αισθητικής. Στις ημέρες μας δεν είναι πλέον παρόντες δημιουργοί όπως οι Αγγελόπουλος, Νικολαίδης, Κανελλόπουλος, Τορνές και άλλοι, πόλοι έλξεων αλλά και αντιθέσεων. Παράλληλα, το μεγάλο πανηγύρι με το εγχώριο star system μετατράπηκε σε μια ήσυχη γιορτή διαλογισμού και εικόνων.
Το 63ο φεστιβάλ είναι του πολέμου (Ουκρανία), και του επαπειλούμενου πολέμου (Ελλάδα-Τουρκία), άρα οι αντιθέσεις είναι φανερές και ξεκάθαρες..
Αλέξης Δερμεντζόγλου
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kemes.wordpress.com
