Εδώ Πολυτεχνείο...
46 χρόνια μετά, το Πολυτεχνείο περιμένει πάντα τον …σκηνοθέτη του.Εκείνον δηλαδή τον ‘Ελληνα κινηματογραφιστή που θα αποδώσει με καθαρά πολιτικό τρόπο τον μεγάλο ξεσηκωμό της 17ης Νοεμβρίου του 1973.Το μέγα πρόβλημα παραμένει. Να μην έχουμε δηλαδή μια ταινία απλά με πολιτικό θέμα με καλούς και κακούς ,αλλά μια δημιουργία που θα εγγράφει μέσα της πολιτικά , ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία εκείνης της εποχής.
Πέρα από ντοκιμαντέρ ,είχαμε κάποιες ταινίες που όμως δεν τα κατάφεραν.Παράλληλα όμως για να σκηνοθετήσεις μια σπουδαία ταινία για το συγκεκριμένο θέμα απαιτείται να έχεις μια μεγάλη απόσταση από το γεγονός. ΄Ετσι θα έχουμε και απομάκρυνση της συναισθηματικής φόρτισης και φυσικά την λογική αποδραματοποίηση. Δεν χρειαζόμαστε τώρα ένα σύγχρονο πολιτικό γουέστερν ή θρίλερ αλλά μια ουσιώδη διερεύνηση μέσω της μυθοπλασίας. Δύσκολο να ακουμπήσεις αυτή την ιστορία μια και στην κυριολεξία ζεματάει.΄Οσες φορές το σινεμά άγγιξε σημαντικά πραγματικά γεγονότα,χωρίς να κρατήσει αποστάσεις, απέτυχε. Εξ άλλου μια νεανική εξέγερση από μόνη της απαιτεί μια άλλη διαχείριση. Το δικό μας Πολυτεχνείο περνάει σε διάφορα φίλμ τεκμηρίωσης (όπως «Μέγαρα» των Γιώργου Τσεμπερόπουλου και Σάκη Μανιάτη, «Μαρτυρίες» του Νίκου Καβουκίδη)
Οι δεκαετίες περνούν...
Κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, ο Δημήτρης Μακρής γύρισε στο Μιλάνο μια μυθοπλαστική ανάπλασης των γεγονότων στο «Εδώ Πολυτεχνείο»,με τα πρώτα στοιχεία που διέθετε. Ο Ζύλ Ντασέν σκηνοθετησε την «Δοκιμή», άλλες ταινίες Ελλήνων σκηνοθετών έκαναν αναφορές στο Πολυτεχνείο (όπως « Το πέταγμα του κύκνου»2010 του Νίκου Τζίμα) ενώ έγινε και προσπάθεια να υπάρξει κι ένα σχόλιο για πολλούς συμβιβασμένους και ενσωματωμένους της λεγόμενης γενιάς του Πολυτεχνείου.
Ωστόσο ,πάντα θα περιμένουμε τον τολμηρή κινηματογραφιστή που θα πεί όλη την ιστορία, εγγεγραμένη στην επίσημη Ιστορία χωρίς υστερία αλλά με τολμηρές τομές και αναλύσεις.Η περίπτωση είναι περίπου ίδια με εκείνη του εμφύλιου .Πέρασαν πολλές δεκαετίες για να τολμήσει ο Παντελής Βούλγαρης να γυρίσει την «Ψυχή βαθιά».Σύντομα σχετικά ο Κώστας Γαβράς μίλησε για την δολοφονία του Λαμπράκη στο «Ζ».Ακόμα πιο σύντομα όμως, χωρίς απαραίτητη χρονική απόσταση, μας πρόσφερε το «Ενήλικες στην αιθουσα».Αν ζούσε τώρα ο Θόδωρος Αγγελόπουλος θα μπορούσε να δώσει την κορυφαία ταινία για το Πολυτεχνείο.
Η περίπτωση Ρόζι
Ιδεολογικός μαθητής του Φραντσέσκο Ρόζι γνώριζε καλά πως να μετατρέπει ένα αβανταδόρικο πολιτικό θέμα σε πολιτική ταινία(Δες «Μέρες του 36», «Αναπαράσταση»).
Τι μας δίδαξαν οι κορυφαίοι Ευρωπαίοι κινηματογραφιστές του 70: Να αποφεύγουμε τα πιασάρικα δεδομένα πραγματικών γεγονότων και να τα αποδραματοποιούμε συστηματικά, υπονομεύοντάς τα με ρεπορτάζ.Η βραβευμένη «Υπόθεση Ματέϊ» θα μπορούσε να μετατραπεί σε πολιτικό θρίλερ, αλλά ο Ρόζι προτίμησε να εμφανιστεί ο ίδιος στην ταινία και να μας εξηγήσει πως κάνει ρεπορτάζ για το συγκεκριμένο γεγονός.Με το ίδιο στίλ λειτούργησε στα «Χέρια πάνω από την πόλη», «Τζουλιάνο ο αρχιληστής»
Ευρωπαίοι Κινηματογραφιστές
Οι Χουάν Αντόνιο Μπαρδέμ και Κάρλος Σάουρα ,από την φραγκοκρατούμενη Ισπανία, μίλησαν αλληγορικά για την εσωτερική κατοχή μέσα από τον «Θάνατο του ποδηλάτη»και το «Κυνήγι».Ο Μπερνάντο Μπερτολούτσι σχολίασε πολύ ικανοποιητικά τον γαλλικό Μάη μέσα από μια αλληγορική μυθοπλασία στους «Ονειροπόλους».Κάπως έτσι πάνε τα πράγματα.Η μοναδική σπουδαια ταινία ,σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μου, που γυρίστηκε άμεσα, σε σχέση με τα γεγονότα, είναι οι αμερικανικές «Φράουλες και αίμα» χρονικό της εξέγερσης φοιτητών σε αμερικανικό πανεπιστήμιο. Η αντισυμβατική χρήση της κάμερα,ο πυκνός διάλογος, ενέγραψαν μια εντυπωσιακή μυθοπλασία μέσα στην κοινωνική και πολιτική Ιστορία των ΗΠΑ.
Πολλά διλήμματα θα έχει να αντιμετωπίσει ο Έλληνας κινηματογραφιστής που θα γυρίσει το δικό μας Πολυτεχνείο.Θα πρέπει σίγουρα να λάβει υπ΄ όψη του το ντοκιμαντερίστικο στιλ της «Μάχης του Αλγερίου» του Τζίλο Ποντεκόρβο αλλά και την υψηλή αισθητική άποψη του Μπερτολούτσι («Ο κομφορμίστας»).
Αυτές οι ιστορίες μοιάζουν πολύ δύσκολες και θα απαιτούσαν στην ελάχιστη περίπτωση και κινηματογραφιστές του τύπου των Νταμιάνο Νταμιάνι και Σέρτζιο Σαλίμα.Αντίθετα, θα ήταν δύσκολο εγχείρημα ακόμα και για τους Ταβιάνι, όχι όμως και για τον 80άρη μαέστρο Μάρκο Μπελόκιο.
Αλέξης Δερμεντζόγλου
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Μακεδονία
και στην ιστοσελίδα kemes.wordpress
