Ο κύκλος των γυναικών
Το Τσαντ, βρίσκεται στην Κεντρική Αφρική και είναι μία από τις φτωχότερες και τις πιο διεφθαρμένες χώρες του κόσμου. Ο πληθυσμός του αποτελείται από 200 και πλέον εθνοτικές και γλωσσικές ομάδες ενώ η πλειοψηφία των κατοίκων είναι μουσουλμάνοι και χριστιανοί. Όπως είναι φυσικό σε μια τέτοια χώρα η κινηματογραφική παραγωγή μάλλον δεν αποτελεί προτεραιότητα. Άλλωστε, γενικά, ο αφρικανικός κινηματογράφος δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στη χώρα μας αφού η Μαύρη Ήπειρος είναι η περιοχή του κόσμου με την πιο μικρή παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών, εξαιρουμένης της Αιγύπτου. Παρόλα αυτά ο Μαχάματ-Σαλέχ Χαρούν, γεννημένος στο Τσαντ το 1961, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες, όχι μόνον του αφρικανικού αλλά του παγκόσμιου κινηματογράφου. Η ταινία του «Δεσμοί γυναικών» (Lingui), έκανε πρεμιέρα στη χώρα μας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ενώ είχε προηγηθεί η παγκόσμια πρεμιέρα της στις Κάνες. Ήταν δε, η επίσημη πρόταση του Τσαντ για το Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας.
Κεντρικός χαρακτήρας στην ταινία του είναι η Αμίνα, μια γυναίκα η οποία μεγαλώνει μόνη τη 15χρονη κόρη της, Μαρία, καθώς ο άντρας της την έχει εγκαταλείψει. Είναι μέλος στη μουσουλμανική κοινότητα, ο ιμάμης διαρκώς την παροτρύνει να προσεύχεται ενώ ένας μεγαλύτερός της γείτονας, της ζητά να τον παντρευτεί.
Η Αμίνα εργάζεται σκληρά για να επιβιώσει αλλά η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο δύσκολη όταν η κόρη της μένει έγκυος. Μέσα σε ένα ασφυκτικό κοινωνικό και θρησκευτικό περιβάλλον, στο οποίο οι εκτρώσεις είναι αυστηρά απαγορευμένες από το νόμο αλλά και από τη θρησκεία, η Αμίνα παλεύει να βρει λύση. Και ενώ προσπαθεί να εξοινομομήσει τα χρήματα για να προχωρήσει σε παράνομη έκτρωση, εμφανίζεται η μικρότερη αδελφή της, η Φάντα, η οποία της ζητά βοήθεια. Θέλει να τη βοηθήσει ώστε να σώσει την μικρή της κόρη από την κλειτοριδεκτομή την οποία απαιτεί ο σύζυγός της! Οι γυναίκες της κοινότητας οι οποίες ζουν κάτω από το ίδιο καθεστώς καταπίεσης αναδεικνύουν την αλληλεγγύη τους η μία στην άλλη με σκοπό να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν τις δυσκολίες.
Ταινία η οποία φέρνει στην επιφάνεια την κατάσταση στην οποία ζουν οι γυναίκες σε μια χώρα της Αφρικής. Ο Μαχάματ-Σαλέχ Χαρούν δημιουργεί το κατάλληλο πλαίσιο αφήγησης και τους χαρακτήρες ώστε να ξεδιπλώσει την σεναριακή πλοκή. Δημιουργεί ατμόσφαιρα υποδόριας απειλής η οποία ακολουθεί τις ηρωίδες του μέχρι το τέλος. Γυναίκες οι οποίες αποφάσισαν να έρθουν αντιμέτωπες με τις βάρβαρες πατριαρχικές κοινωνικές και θρησκευτικές δομές της κοινότητας και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Ο σκηνοθέτης ακολουθεί διακριτικά τις ηρωίδες του οι οποίες είναι απλές, καθημερινές γυναίκες. Που όμως όταν έρχεται η ώρα να υπερασπιστούν τις κόρες τους αλλά και να αλληλοβοηθηθούν, δε διστάζουν να ριψοκινδυνεύσουν ακόμη και την ίδια τους τη ζωή.
Λιτή και ουσιαστική σκηνοθεσία, χωρίς μελοδραματικά κλισέ αλλά με σαφή θέση, μια ταινία-κραυγή για τις γυναίκες στην Αφρική αλλά και μια ταινία-ύμνος στη δύναμη, το θάρρος και την αλληλεγγύη.
Ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας είναι «Lingui». Ο σκηνοθέτης σημειώνει: «Lingui είναι μια λέξη της χώρας μου που δηλώνει δεσμό ή σύνδεση. Γενικά, είναι αυτό που συνδέει τους ανθρώπους για να ζήσουν μαζί. Σημαίνει αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια.(…) Ήθελα πάντα να κάνω μια ταινία για τις γυναίκες του Τσαντ που ζουν κάπως στο περιθώριο της κοινωνίας, γυναίκες που κάποιες από αυτές γνωρίζω καλά. Γυναίκες ανύπαντρες, χήρες ή χωρισμένες, που μεγαλώνουν τα παιδιά τους μόνες και αντιμετωπίζονται συχνά με περιφρόνηση. Ήθελα να δείξω τις ζωές τους χωρίς να τις θυματοποιήσω. Δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως θύμα, Είναι γυναίκες δυνατές, πολυμήχανες, αληθινές ηρωίδες της καθημερινής ζωής (…)».
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com