Μια δεκαετία μετά την οικονομική της καταστροφή, η Αργεντινή παρουσιάζει ενδιαφέρουσα κινηματογραφική δραστηριότητα. Στο φετινό 67ο Φεστιβάλ Καννών, στο Τμήμα Ένα κάποιο βλέμμα, προβλήθηκαν πολύ ενδιαφέρουσες αργεντίνικες ταινίες, ανάμεσά τους και η ποιητική Jauja του Λισάντρο Αλόνσο, τοποθετημένη σε μια αλλοτινή ανεξιχνίαστη εποχή, εκτός τόπου και χρόνου.
Κάπου στα βραχώδη παράλια της Παταγονίας, έχει κατασκηνώσει μια ομάδα στρατιωτικών, με επικεφαλής τον αποικιοκράτη Δανό Στρατηγό Ντίνεσεν (Βίγκο Μόρτενσεν) που αγναντεύει με τηλεσκόπιο, το φουρτουνιασμένο θαλασσινό τοπίο, φορώντας την όμορφη στολή του. Πιο πέρα, σε μια γούβα με ζεστό νερό ανάμεσα στα βράχια, απολαμβάνει το μπάνιο του ο μεσήλικας στρατιωτικός Πιταλούγκα, σε μια εικόνα που θα μπορούσε να έχει ξεπηδήσει απ’ τους σουρεαλιστικούς πίνακες ενός Ντε Κίρικο. Μοναδική γυναικεία παρουσία σ’ αυτή την ανδροκρατούμενη περίεργη συντροφιά αποτελεί η νεαρή κόρη του Στρατηγού, που την έχει βάλει στο μάτι ο Πιταλούγκα. Αυτή, όμως, ερωτεύεται τον νεαρό φαντάρο Άνχελ και εξαφανίζεται μαζί του. Ο Στρατηγός κινεί γη και ουρανό, αναζητώντας την μάταια, για χρόνια.
Το λακωνικό σημείωμα του σκηνοθέτη, στο Δελτίο Τύπου, γύρω από έναν παλιότερο θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο, όσοι αναζήτησαν τη γη της επαγγελίας χάθηκαν, κάπου στο δρόμο, αποτελεί μία μόνο προσέγγιση αυτής της ιδιαίτερης, μη συμβατικής ταινίας, που αγγίζει με φιλοσοφικούς περισσότερο όρους, την αέναη αναζήτηση ενός ανέφικτου ιδεώδους, που θα μπορούσε να μεταφράζεται και ως μεταφορά για την ίδια μας τη ζωή και την έννοια του χρόνου.
Οι ελάχιστοι διάλογοι, οι αργές κινήσεις και η τοποθέτηση των χαρακτήρων στο κάδρο, να κοιτάνε μακριά ο ένας απ’ τον άλλον, θυμίζουν την τελετουργική κινηματογράφηση ενός Ντράγιερ. Το καθοριστικό σημείο όπου αλλάζει ξαφνικά η αρχική νοηματοδότηση, αποκαλύπτοντας μια άλλη διάσταση, πέρα απ’ την αναπαραστατική, ενισχύεται από μια μουσική επέμβαση κιθαριστικής χροιάς, που συνέθεσε ο ίδιος ο Βίγκο Μόρτενσεν. Ο Αλόνσο δημιουργεί μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, με αργόσυρτα πλάνα και εξαιρετική φωτογραφία, στα χνάρια ενός Ραούλ Ρουίζ. Ο χρόνος, ως κινηματογραφικό γεγονός, αποχτά μια υπαρξιακής σημασίας διάσταση, σε μια περίεργη τροπή προς το τέλος, που θυμίζει και τον ιρλανδικό μύθο του Ριπ Βαν Ουίνκλ, που αποκοιμήθηκε για χρόνια στη χώρα των ξωτικών, ενώ η τοποθέτηση του φιλμικού χώρου στη μέση του πουθενά παραπέμπει και στην ιστορία του Ιούλιου Βέρν «Πάνω σ’ ένα κομμήτη», λες και οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σ’ έναν άλλο, από τη γη κόσμο.
Οι εξαιρετικοί ηλιόλουστοι φωτισμοί του μυστηριακού άγριου θαλασσινού τοπίου και αργότερα της έρημης σκονισμένης ενδοχώρας έρχονται σε αντίθεση με τους μουντούς, στη συνέχεια, χειμερινούς φωτισμούς στα χιονισμένα ψηλά βουνά, όπου ο Στρατηγός αναζητά την κόρη του. Αυτή η μετεωρολογική αλλαγή σηματοδοτεί και τη χρονική μετατόπιση, καθώς ο Στρατηγός προχωράει προς το τέλος του, στο θάνατό του.
Εξαιρετική είναι και η απόκοσμη ατμόσφαιρα που δημιουργείται με τους έντονους ήχους, τον άνεμο που λυσσομανάει αλλά και τις σιωπές των χαρακτήρων, λεπτομέρειες που σμιλεύουν ένα κινηματογραφημένο φιλοσοφικό πόνημα γύρω απ’ το πέρασμα του χρόνου.
Σε πολύ διαφορετικό κλίμα εξελίσσεται η επίσης αργεντίνικη ταινία El Ardor του Πάμπλο Φέντρικ, που παρουσιάστηκε εκτός συναγωνισμού, σε ειδική προβολή.
Στα πυκνά τροπικά δάση της Αργεντινής, ένας ξυπόλυτος νεαρός, ο Κάι, με τον Μεξικάνο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ στο ρόλο, βοηθάει στη σοδιά των φτωχών αγροτών της περιοχής. Ένα βράδυ, γίνεται άθελά του μάρτυρας ενός άγριου φονικού. Τρεις ένοπλοι άντρες σκοτώνουν τους χωρικούς και παίρνουν αιχμάλωτη την όμορφη Βάνια, που την ερμηνεύει η Βραζιλιάνα Άλις Βάργκα, αφού προηγουμένως απέσπασαν με τη βία την υπογραφή του γέρου πατέρα της, αρπάζοντας τη γη του. Ο Κάι μεταμορφώνεται σε τιμωρό εκδικητή, αναζητώντας τη Βάνια στα δύσβατα βάθη της ζούγκλας.
Με τους κώδικες του αφηγηματικού αλλά πολύ συναρπαστικού σινεμά, αυτή η γεμάτη αγωνία ταινία αποκαλύπτει πάθη και καταστάσεις, κυρίως μέσα από τα βλέμματα, με λιγοστούς διαλόγους και πολλούς ήχους που φανερώνουν την άγρια ζωή στη ζούγκλα, ενώ στο επίκεντρο βρίσκεται η παράνομη και ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα των άπληστων υλοτόμων, που καταστρέφουν ανεπανόρθωτα ένα αιωνόβιο οικοσύστημα.
Το έντονο νατουραλιστικό περιβάλλον της καταπράσινης τροπικής βλάστησης είναι ο χώρος που εξελίσσεται η δράση, με πρωταγωνιστές τους αυτόχθονες φτωχούς αγρότες που παλεύουν για τη γη των προγόνων τους, ενάντια στους αδίστακτους σύγχρονους μισθοφόρους σκοτεινών συμφερόντων, που δρουν ως μαφιόζοι, σφαγιάζοντας όσους αντιστέκονται. Ο πρωταγωνιστής επαναλαμβάνει διαρκώς, πως έρχονται και άλλοι πολλοί φονιάδες, επισημαίνοντας μια διαρκή απειλή, με την εξαφάνιση μεγάλων δασικών εκτάσεων και το βίαιο εκτοπισμό των κατοίκων σε καταυλισμούς-γκέτο.
Θίγοντας το ουσιώδες ζήτημα της υφαρπαγής της γης του αυτόχθονος αγροτικού πληθυσμού, η ταινία δημιουργεί ένα γνήσιο θρίλερ καταδίωξης, με τα έντονα ένστικτα επιβίωσης να σμίγουν με τα ερωτικά πάθη στην άγρια φύση, ενώ εξυφαίνεται μια τελετουργική διάσταση, με παγανιστικά έθιμα, φέρνοντας στο φως τις αρχέγονες παραδόσεις των ιθαγενών και το ιδιαίτερο δέσιμο με τη γη τους.
Αξίζει να αναφέρουμε πως στην προβολή παραβρέθηκαν ο Αργεντίνος σκηνοθέτης Πάμπλο Τραπέρο, Πρόεδρος της φετινής Κριτικής επιτροπής του τμήματος Ένα κάποιο βλέμμα, οι δυο πρωταγωνιστές και ο Αμερικάνος ηθοποιός Γουίλιαμ Νταφόε, που συμμετείχε στη διεθνή Κριτική επιτροπή, μαζί με τον Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ.
Ανταπόκριση από Κάννες: Iφιγένεια Καλαντζή