Ένας μεσήλικας, παραδοσιακός ράφτης της Αθήνας -που εργάζεται σε ιδιωτικό ραφείο συστεγαζόμενος με τον πατέρα του- αρκετά ιδιόρρυθμος και μοναχικός, υποχρεώνεται από τις συνθήκες να αλλάξει τρόπο προσέγγισης της επαγγελματικής του δραστηριότητας και να προσαρμοστεί στις ανάγκες που απαιτούν οι συνέπειες των οικονομικών δυσκολιών. Επιπλέον; Ο έρωτας του πετάει τα βέλη για πρώτη φορά στη ζωή του…
Στην ταινία της Κέντερμαν όλα είναι σύνθετα και ταυτόχρονα όλα εύστοχα απλοποιημένα. Κύριος άξονας, ο αντικατοπτρισμός του ρεαλισμού της καθημερινότητας της σύγχρονης μέσης Ελληνικής αστικής τάξης, κτυπημένης από την κρίση, αλλά και η παγκόσμια κατευθυντήρια ροπή προς τη βιομηχανοποίηση των προϊόντων, επαγγελμάτων που μέρα με τη μέρα αποσύρονται, εγκαταλείποντας το πεδίο της χειρότεχνης παραγωγής και χάνονται άδοξα, σε δεύτερο επίπεδο. Ανάμεσα σε όλα αυτά, η φαντασία του υποκείμενου, ο ευχάριστα ανατρεπτικός ευρυγώνιος ορίζοντας του Νίκου, η ελπίδα για το αύριο, η τόλμη προς την επερχόμενη ανατροπή αυστηρών προσωπικών δεδομένων, η αντιστροφή της παραδοσιακής αντίληψης. Όλα δύσκολα να αλλάξουν, ειδικά όταν η κριτική από τα οικεία πρόσωπα είναι αρνητική και οι πιέσεις του τραπεζικού συστήματος αφόρητες.
Ο Νίκος, είναι προϊόν μιας άλλοτε αστικής τάξης, υπηρετώντας την πιστά, με επαγγελματική συνείδηση, χωρίς ωστόσο ο ίδιος να νιώθει ότι ανήκει στους κόλπους της. Το διαβατήριό του προς αυτήν είναι η τέχνη του, την οποία αντιπροσωπεύει όχι μόνον μέσω της προσωπικής του άκρως προσεγμένης εμφάνισης, αλλά κυρίως των προϊόντων που η μικρή οικογενειακή τους επιχείρηση παράγει. Ακριβά υφάσματα και υψηλή τεχνική, συνδυασμένα από σχολαστική έως εκνευριστική αντιμετώπιση στη λεπτομέρεια. Απομονωμένος στα τείχη του χαρακτήρα του, ποτέ δεν περίμενε ότι θα έρθει μια στιγμή, που κινδυνεύει να χάσει τα πάντα. Τον κόσμο του, ένα σύμπαν στο οποίο νιώθει άνετα, ώστε να εκδηλώσει και να υποστηρίξει κάθε πτυχή του χαρακτήρα του.
Δειλός, απόμακρος, ντροπαλός, ευγενής, εργένης, αυτάρκης, χωρίς ιδιαίτερες ανάγκες, αλλά «μόνιμα μπλεγμένος» στα δίχτυα του πατέρα του, εξαρτώμενος άμεσα από αυτόν. Τώρα όμως, ήρθε η ώρα της αλλαγής. Μιας κάθετης και χωρίς χρονικά περιθώρια, αντιμετώπισης της ανατροπής της θαυμαστής του ιεραρχίας. Και δεν είναι μόνον η ανάγκη που φέρνει τις επαναστατικές αλλαγές, δεν είναι η ευπλαστότητα του χαρακτήρα στην προσαρμογή σε νέες μεθόδους και τακτικές. Είναι και οι προκλήσεις που έπονται. Ο Νίκος αλλάζει, μηχανικά υπνωτισμένος τις εξαρτήσεις του, αντικαθιστώντας τον Πατέρα με την Όλγα, μια παρουσία που καταλαμβάνει άμεσα το χώρο της δεσπόζουσας νότας στο προσωπικό του πεντάγραμμο. Τη μούσα της καρδιάς του, αλλά και το σωτήρα του στη δύσκολη διαδρομή της ομαλής ολίσθησης, σε άλλα μονοπάτια. Κι ας είναι παντρεμένη. Κι ας ανήκει αλλού. Έχει ιδέες, φρεσκάδα, αλλά και αρκετή καταπίεση καταγεγραμμένη στο δικό της ημερολόγιο.
Όλα τα υπόλοιπα είναι εύκολη υπόθεση… Ένας φωτεινός μονόδρομος, ικανός να βοηθήσει άμεσα στην αποδόμηση των αναστολών του Νίκου. Το παλιό ραφτάδικο αποκτάει άξονα και ρόδες και μεταλλάσσεται σε κινητήριο μοχλό για τη μεταστροφή. Τα ακριβά υφάσματα και τα κοστούμια με τις συμμετρικές ραφές, αλλάζουν «φύλο» και ντύνονται στα νυφικά τους. Το ταξίδι ξεκινάει… ο Νίκος μετουσιώνεται σε «άνθρωπο του δρόμου», επαναστατώντας σταδιακά, σε όλες τις προηγούμενές του προθέσεις, τάσεις και συνήθειες.
Μια ταινία δρόμου θα τολμούσα να χαρακτηρίσω, ειδικών όμως διαδρομών, σε συνοικίες της Αθήνας, όπου ο γάμος δεν αντιπροσωπεύει την οικογενειακή γαλήνη και ευτυχία, αλλά την οικονομική αποκατάσταση. Άγνωστες έννοιες, για την ντροπαλή πτυχή του Νίκου, που καλείται να αποκαθηλώσει και στη συνέχεια να τις κλειδώσει στο ντουλάπι του, με αφαιρετικές πλην συνοπτικές διαδικασίες, αντικαθιστώντας τάχιστα τα θεμέλια και τις δομές του πρώην πελατολόγιού του, με αυτές που προέρχονται από την εργατική τάξη και τις λαϊκές αγορές. Και όλο αυτό με γλυκύτητα και φαντασία, και ταυτόχρονα με έναν ρομαντικό μαχητισμό, που ενισχύει τον κοινωνικό μετασχηματισμό του ήρωα-χαρακτήρα, αντιπρόσωπου της ανθρώπινης αντίστασης, απέναντι στην εύκολη παράδοση των όπλων.
Εξαιρετική συλλογική δουλειά, σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής. Πολύ καλή απόδοση του Γιώργου Μιχελή στη διεύθυνση φωτογραφίας και αξιοσημείωτη η προσαρμογή του Νίκου Κυπουργού, στις απαιτήσεις των διαφορετικών σεκάνς, με μουσική βγαλμένη απευθείας από την Ιταλική σχολή κομεντί. Όσο για τον Δημήτρη Ήμελλο τι να πω. Συνήθης ύποπτος στα δύσκολα, μεταμορφώνεται για ακόμη μια φορά, αποδίδοντας ρόλο ζωής, με στρατευμένα τα πλούσια εκφραστικά του μέσα, σε πρόσωπο και σώμα, ενώ δίπλα του διαχρονικές αξίες υψηλών προδιαγραφών οι: Ταμίλα Κουλίεβα, Θανάσης Παπαγεωργίου και Στάθης Σταμουλακάτος, υποστηρικτικοί δορυφόροι, σε μια ατέρμονη ιστορία, όπου το σενάριο συνεχίζεται και μετά το τυπικό τέλος των τίτλων…
Κώστας Κωνσταντινίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ετήσια έκδοση της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράου
Κινηματογράφος 2021