ΑΠΡΙΛΗΣ - Στράτος Κερσανιδης
Εξ ονόματος των γυναικών
Η Νίνα εργάζεται ως μαιευτήρας-γυναικολόγος σε κάποιο επαρχιακό νοσοκομείο. Θεωρείται πολύ καλή στη δουλειά της αλλά όταν ένα βρέφος πεθαίνει αμέσως μετά τον τοκετό, ο πατέρας του νεκρού παιδιού την κατηγορεί για αμέλεια. Και ενώ επίκειται έρευνα για το συμβάν, υπάρχει ο κίνδυνος να αποκαλυφθεί ότι η Νίνα κάνει παράνομες εκτρώσεις στα φτωχικά χωριά της περιοχής, προσπαθώντας να βοηθήσει τις γυναίκες που η ανδροκρατία αντιμετωπίζει ως αναπαραγωγικές μηχανές.
Ένα αιχμηρό σχόλιο επιχειρεί η γεωργιανή σκηνοθέτρια Ντέα Κουλουμπεγκασβίλι με την ταινία «Απρίλης» (Aprili) βάζοντας στο στόχαστρο τις πατριαρχικές κοινωνικές δομές που είναι βαθιά ριζωμένες στην πατρίδα της. Παράλληλα έχει και παγκόσμια διάσταση ιδίως μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και τις δηλώσεις που έκανε εναντίον των εκτρώσεων.
Ποια όμως η Νίνα; Αυτή η μοναχική, απόμακρη και παράξενη στη συμπεριφορά της γυναίκα η οποία θαρρείς ότι έχει αναλάβει να σηκώσεις στις πλάτες της την καταπίεση αιώνων που υφίστανται οι γυναίκες; Είναι ο γυναικείος χαρακτήρας μιας ταινίας ή μήπως είναι ένα σύμβολο, που μιλά στο όνομα όλων των γυναικών και ταξιδεύει πάνω από το χώρο και πέρα από το χρόνο;
Η Κουλουμπεγκασβίλι δεν δίνει εύκολες απαντήσεις. Αντίθετα, νομίζει κανείς ότι επιδίδεται σε μία διαρκή άσκηση ύφους, εισάγοντας στην ταινία μια σειρά από παραδοξότητες. Τόσο σεναριακές όσο και σκηνοθετικές.
Ποιο είναι αυτό το δύσμορφο κι άμορφο ανθρώπινο πλάσμα που εμφανίζεται κατά διαστήματα; Είναι μήπως ο τρόπος που βλέπει η Νίνα τον εαυτό της; Ή μήπως ένα τέρας, όπως την βλέπουν οι άλλοι, που “σκοτώνει” παιδιά, μια “φόνισσα” όπως την αποκάλεσε ο πατέρας του νεκρού βρέφους;
Η σκηνοθέτρια δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στα σταθερά κάδρα, ιδίως σε εκείνα που γυρίζει σε κλειστούς χώρους. Τα οποία εκτός από σταθερά, είναι και “τραβηγμένα” σε χρόνο, προσδίδοντας έτσι έναν ιδιαίτερο σκηνοθετικό ρυθμό. Επιλέγει να ντύσει τις εικόνες με διάφορους απροσδιόριστους ήχους, δημιουργώντας μια παράδοξη, ονειρική ατμόσφαιρα σε ένα, κατά βάση, σκληρό φιλμ.
Δεν διστάζει να κινηματογραφήσει δύο αληθινές γέννες (η μία μάλιστα με καισαρική) θέλοντας, πιθανόν, να αναδείξει την επώδυνη διαδικασία του τοκετού, στην οποία πολλές νέες γυναίκες, σχεδόν παιδιά, εξαναγκάζονται κάτω από την κοινωνική πίεση.
Η Ντέα Κουλουμπεγκασβίλι, μέσα στον ανελέητο πατριαρχικό κόσμο, παρουσιάζει μια γυναικεία μορφή ως έναν θηλυκό Χριστό. Τη Νίνα που επιλέγει να θυσιαστεί για να λυτρώσει τις γυναίκες από τον πόνο, χορηγώντας αντισυλληπτικά και κάνοντας εκτρώσεις. Τη Νίνα που λειτουργεί και ως εξομολόγος των κρυμμένων οικογενειακών μυστικών, όπως είναι η σεξουαλική κακοποίηση μέσα στην οικογένεια. Που έρχεται αντιμέτωπη, όχι μόνον με την ανήθικη ψευτοηθική της κοινωνίας αλλά ακόμη και με το νόμο που παραμένει αγκυλωμένος στην πατριαρχική αντίληψη. Που δείχνει με το δικό της τρόπο την αντίθεσή της και πραγματοποιεί την ατομική της εξέγερση αποφασισμένη να πληρώσει το αντίτιμο.
Ο «Απρίλης» τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ της Βενετίας και με ειδική μνεία στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης.
Στράτος Κερσανίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kersanidis.wordpress.com