SHAYDA - Πάρις Μνηματίδης
Υπερπολύτιμη η καταγραφή της Noora Nasiari, και μ’ έναν απόλυτο θαυμασμό προς το πρόσωπο της μητέρας της, χωρίς όμως να την καθιστά μια αποστασιοποιημένη φιγούρα, το αντίθετο μάλιστα. Η μόνη ίσως σημαντική ένσταση βρίσκεται στην τάση του σεναρίου να έχει μια κλασικά κινηματογραφική δομή, με στρατηγικά τοποθετημένες ανάπαυλες και κορυφώσεις, σαν να γίνεται μια απόπειρα να διατηρηθεί το ενδιαφέρον του θεατή που έχει συνηθίσει σε πιο παραδοσιακού τύπου αφηγήσεις, κάτι που παρεμβαίνει κάπως αρνητικά στην αυθεντικότητα της εξιστόρησης. Θα ήταν όμως άδικο να ειπωθεί πως το «Shayda» δεν είναι ένα κερδισμένο στοίχημα λόγω αυτής της επιλογής. Άλλωστε οι πιο έντονες στιγμές του όλου δράματος (είτε περιλαμβάνουν βία είτε απλά διάλογο) είναι ικανές να κλείσουν πολλά στόματα… Από την άλλη, δεδομένων και των αληθινών γεγονότων που λειτούργησαν ως βάση για τη δραματουργία, σίγουρα πολλά από αυτά έγιναν αντιληπτά με αγωνία από τα πραγματικά πρόσωπα, και αυτό δεν γίνεται να μεταφραστεί αλλιώς κινηματογραφικά παρά από μια φόρμα που συγγενεύει ανά φάσεις με το δραματικό θρίλερ, για λόγους ακρίβειας στη μεταφορά.
Τρυφερότητα και τρόμος εναλλάσσονται όχι εφετζίδικα αλλά ουσιαστικά από τη συνεχή μετάβαση της εστίασης από την αγάπη και τις προσωπικές αγωνίες της μάνας στην κακοποιητική συμπεριφορά του πατέρα. Η ματιά της Nasiari δίνει έμφαση στο ατομικό και το συναισθηματικό πεδίο, αφήνοντας την πολιτική διάσταση σε δεύτερη μοίρα (υπάρχουν μονάχα κάποιες παραπομπές σε πατριαρχικές πλευρές της νομοθεσίας που επιτρέπουν μια υποχρεωτική επικοινωνία του συζύγου με το παιδί παρά το ποινικά επιβαρυντικό παρελθόν του, καθώς και οι απαραίτητες αναφορές στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν), όχι από παράβλεψη, αλλά λόγω του ότι σε περιπτώσεις σαν τη συγκεκριμένη η παράμετρος αυτή δεν έχει πρωταγωνιστικό ρόλο για αυτούς που τις ζουν. Λόγω και της γενικότερης φεμινιστικής θεώρησης που υιοθετείται ορθώς τονίζεται περισσότερο το ζήτημα της γυναικείας αλληλεγγύης παρά αυτό της στήριξης θεσμικών δομών όσον αφορά την πτυχή του καταφυγίου για γυναίκες.
Ενώ καταπιάνεται με ένα θέμα που διαθέτει ειδικό βάρος, ιδιαίτερα από τη στιγμή που είναι μέρος των εμπειριών της, η Nasiari δεν αφήνει τον παράγοντα της χαράς των καθημερινών στιγμών εκτός εξίσωσης. Πρόκειται για μια εξαιρετικά συνειδητοποιημένη δημιουργική απόφαση, μέσω αυτής υπογραμμίζει το ότι ένα τραύμα δεν πρέπει να καθορίζει και να απαγορεύει επιλογές του ατόμου για το πώς θα συνεχίσει να ζει. Οι σχετικές σκηνές διέπονται από αξιοσημείωτη λυτρωτική δύναμη.
Μετά και από την έξοχη παρουσία της στην «Ιερή Αράχνη», η Zar Amir Ebrahimi επιβεβαιώνει πως είναι ένα όνομα με ποιοτική συνέπεια στον χώρο της, με πολύ σωστούς βηματισμούς. Εδώ μεγαλουργεί σ’ έναν ρόλο που απαιτεί ευαισθησία και προσοχή, αποδίδοντας οξυδερκώς τη δύσκολη ισορροπία που προσπαθεί να φέρει εις πέρας μια μητέρα που πρέπει να παρέχει τη δέουσα ψυχολογική υποστήριξη και αγάπη στο παιδί της με το να είναι και η ίδια δυνατή, αλλά που βρίσκεται ταυτόχρονα και σε μια πολύ ευάλωτη θέση λόγω της απειλής ενός δυνητικά επικίνδυνου συζύγου που δεν έχει βγει εκτός κάδρου. Ως προς αυτό το πεδίο, αξίζει να σημειωθεί και η ερμηνεία του Osamah Sami, που εκπέμπει με επιτυχία μια αίσθηση απειλής, με έναν τρόπο όμως που σοφά τονίζει και γελοίες πτυχές του προσώπου που υποδύεται, αποδυναμώνοντάς το έτσι ώστε να δικαιώσει εμμέσως και τη γυναίκα που έπεσε θύμα της αισχρότητάς του.
Η «Shayda» είναι μια δημιουργία που έχει και αξία πέραν της αμιγώς καλλιτεχνικής, ως μια προσπάθεια από την πλευρά της Nasiari να αναμετρηθεί με καταστάσεις που την καθόρισαν ως άτομο. Το ότι μοιράζεται αυτά τα βιώματα δημόσια εκθέτοντας και το υποκειμενικό φίλτρο με το οποίο τα επεξεργάζεται είναι μια πράξη θαρραλέα, και φυσικά είναι επίσης σημαντικό το ότι τα μετατρέπει σε σινεμά που και συγκίνηση παράγει και κουβαλάει τη βαρύτητα μιας μαρτυρίας που πλέον, ευτυχώς, βρίσκει ευήκοα ώτα εντός βιομηχανίας.
Πάρις Μνηματίδης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα filmy.gr