ΛΕΝΑΚΙ, ΔΥΟ ΦΩΤΙΕΣ ΚΑΙ ΔΥΟ ΚΑΤΑΡΕΣ - Κώστας Καρδερίνης
«Πού πας, Ελένη, από βραδιού, πού πας τώρα το βράδυ;»
«Πάου στη θεια μου τη Γιαννού, πάου να νυχτονέσω,
να γνέσω τα βαμβάκια μου, να ξάνω τα μαλλιά μου,
να φτιάσω μπόλια του γαμβρού, της πεθεράς μαντίλι,
να φτιάσω του Λιμάζαγα ένα χρυσό μεϊτάνι».
(- μοραΐτικο δημοτικό τραγούδι του Λιμάζη)
Όλα ξεκίνησαν από ένα πάκο παλιά έγγραφα στο πατρικό σπίτι στην Πάτρα. Ανάμεσά τους κι ένα επιτίμιον, εν Πάτραις τη 9η Νοεμβρίου 1895. Η μάνα Μαρία καταριέται την κόρη, αρχοντοπούλα Ελένη, διότι αγάπησε και κλέφτηκε με τον αλλόθρησκο τουρκαλβανό Ελμάζ-αγά της Μοστενίτσας (σημερινής Ορεινής) και εκστόμισε το ανήκουστο «Άντρα χρώσταγα, άντρα πήρα». Η προσβολή ήταν τόσο μεγάλη που ο πατέρας της, κυρ-Χριστόδουλος Παπαδόπουλος, παραιτήθηκε από το αξίωμα του προεστού (Μωραγιάννης). Ο δε ξάδερφος της παραστρατισμένης, οπλαρχηγός Δημητράκης Ινταρές Παπαδόπουλος (1777-1855), λίγα χρόνια μετά (16 Μαρτίου του 1821) πυρπολεί και καίει τον πύργο του αγά στην Μοστενίτσα και όχι μόνον.
Όλη αυτή η τραγική ιστορία της οικογένειας του σκηνοθέτη και η έρευνα που έφτασε σε βάθος επτά γενεών, έγιναν δοκίμιο (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2021) και, τρία χρόνια αργότερα, το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ συνεχίζει την αφήγηση και κλείνει τον κύκλο των εξελίξεων με τρισάγιο λύσιμο της κατάρας και απελευθέρωση ψυχής. Στο Λειβάρτζι ή Λειβάρζιον Αχαΐας και στην περιοχή των Καλαβρύτων αναζητούνται ίχνη και θύμησες, αναδομούνται γεγονότα… το πανηγύρι της Αγιά-Τριάδος, το ειδύλλιον, η αρπαγή-φυγή της ωραίας Ελένης, οι λόγγοι, τα γιοφύρια, ο αναβρασμός πριν την επανάσταση, η βεντέτα, το ανάθεμα, τα απομεινάρια του πύργου, το δημοτικό τραγούδι.
Ο δισέγγονος σκηνοθέτης ξεδιπλώνει κινηματογραφικά την ξεχασμένη ιστορία της οικογένειας και καταφέρνει, κάπου ανάμεσα στον μύθο και τον θρύλο, να λύσει τα μάγια που κρατάνε διακόσια και βάλε χρόνια. Ταυτόχρονα ξορκίζει και δικούς του δαίμονες που τον απομάκρυναν από τη δημιουργία ταινιών ή τουλάχιστον έτσι φαντάζομαι. Αυτές οι δραματικές οικογενειακές περιπέτειες μπορεί να συνέβησαν στο περιθώριο της επανάστασης του γένους αλλά έχουν σίγουρα παίξει τον ρόλος τους στη διαμόρφωση εθνικής συνείδησης ή μη, ανεκτικότητας ή μη, ομοψυχίας ή μη, μισαλλοδοξίας ή μη, ετεροπροσδιορισμού ή μη. Η απόσταση των δύο αιώνων είναι ικανή για ασφαλείς συγκρίσεις και συμπεράσματα;
Το Λενάκι: δυο φωτιές και δυο κατάρες κέρδισε δυο διακρίσεις στο 18ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας, το βραβείο μουσικής επένδυσης (Νεφέλη Μπερή) και 3ο βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους.
Κώστας Καρδερίνης
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα kemes.wordpress.com