ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΒΡΑΧΟΥΣ ΚΑΙ ΣΥΝΝΕΦΑ - Κώστας Κωνσταντινίδης
Μια ιστορία ελπίδας, αγάπης για τη φύση, αλλά και κραυγή ανάγκης για προστασία του πλανήτη μας…
Μια ταινία που αγγίζει καθολικά θέματα, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η σημασία της κοινότητας και η μάχη για τη διατήρηση της ταυτότητας. Μέσα από την ιστορία του μικρού Φελισιάνο και της κοινότητάς του, ο Γκαρσία Μπεκέρα καταφέρνει να μας εντάξει σε έναν κόσμο, όπου η φύση και ο άνθρωπος ζουν σε αρμονία, μέχρι τη στιγμή που η απληστία και η βιομηχανική ανάπτυξη απειλούν να καταστρέψουν αυτήν την ισορροπία.
Ο Φελισιάνο, ένας 8χρονος βοσκός αλπακά, νιώθει τρισευτυχισμένος, καθώς η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου του Περού, είναι ένα βήμα από την πρόκρισή της στο Μουντιάλ. Ωστόσο, ο σχεδιασμός και η διεκδίκηση της περιοχής, από μια άπληστη μεταλλευτική εταιρεία, βάζουν σε κίνδυνο το χωριό του και απειλούν όχι μόνον τον κόσμο του, αλλά και τα όνειρά του.
Πρόκειται για μια συγκινητική ιστορία, που ταξιδεύει το θεατή στα βάθη της οροσειράς των Άνδεων, με έμφαση σε ένα εκπληκτικής ομορφιάς τοπίο, ένα οροπέδιο γαλήνης, που στο μέσον του φιλοξενεί μια ήρεμη λίμνη, το νερό της οποίας σημειολογεί στην καθαρότητα, στη ζωή και στην αναγέννηση. Ένας τόπος μακριά από τον σύγχρονο πολιτισμό και τα προβλέψιμα επακόλουθα.
Μέσα από τα μάτια του μικρού Φελισιάνο, βιώνουμε την απώλεια της παράδοσης και συνάμα την απειλή του περιβάλλοντος. Η σκηνοθεσία του είναι εξαιρετική, με εντυπωσιακά τράβελινγκ στη φύση, αλλά και ρεαλιστική κινηματογράφηση του έμψυχου υλικού της περιοχής, της μεταξύ τους σύμπνοιας και των συνηθειών τους.
Η ταινία εξερευνά με βαθιά ευαισθησία τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον, αλλά και τους κατοίκους, που ζουν εναρμονισμένοι πλήρως σε αυτό, ανάμεσα σε δυο άκρως αντίθετες κοσμικές συνιστώσες. Στη μια πλευρά ο απλόχερα μαξιμαλιστικός πλούτος της φύσης και στην άλλη η μινιμαλιστική καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής. Και κάπου εκεί ανάμεσα, η δύναμη της κοινότητας -όπου οι μονάδες, απέναντι στην απειλή, γίνονται σύνολο και επιστρατεύουν συλλογικά τις δυνάμεις τους, για να προστατεύσουν τα ήθη τους τα έθιμα και κυρίως τη βιοποριστική τους ταυτότητα- της οικογένειας και της φιλίας.
Τα Άνδη, ως το ύψιστο σημειολογικό σύμβολο της αθωότητας, με την παρθένα ομορφιά τους, αποτελούν περισσότερο από απλά, ένα σκηνικό. Είναι το «σπίτι» των κατοίκων, το βασίλειο της επαγγελίας, πηγή ζωής, αλλά και πνευματικό καταφύγιο. Ένας κόσμος ανέγγιχτος από την τεχνολογία, τη ρύπανση και την καταστροφή. Εκεί, ο αέρας έχει διαφορετική μυρωδιά, εκπέμπονται διαφορετικά vibes, το ίδιο και το χώμα, ζωντανοί οργανισμοί, συνδεδεμένοι σε γόρδιο δεσμό με την ταυτότητα των ανθρώπων. Τα πλάνα των επιβλητικών κορυφογραμμών, η ηρεμία της λίμνης και η εντυπωσιακή παρουσία των αλπακά, δημιουργούν μαγευτικά κάδρα, αφηγηματικούς δορυφόρους, που προκαλούν αμφίδρομα συναισθήματα, κυκλωμένα από τις κοσμικές συνιστώσες.
Κάπου εδώ να υπερθεματίσω ότι η μουσική του Ντάνιελ Κάστρο, δεν περνάει απαρατήρητη, Αντίθετα, είναι ο συμπρωταγωνιστής της ταινίας. Άλλοτε με απαλές, μελωδικές νότες κι άλλοτε με διακριτικά κρεσέντο, ο Κάστρο συνοδεύει την αφήγηση, υπογραμμίζοντας την ομορφιά της φύσης, περιγράφοντας τα συναισθήματα. Οι ήχοι των Άνδεων, που διαπλέκονται με τις μελωδίες, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα γαλήνης και αρμονίας, ενισχύοντας την αίσθηση της σύνδεσης του ανθρώπου με το περιβάλλον. Η μουσική λειτουργεί ως αόρατος σύνδεσμος που ενώνει τα διάφορα στοιχεία της ταινίας, δημιουργώντας μια εμπλουτισμένη αισθητική εμπειρία, που συγκινεί και προβληματίζει.
Ωστόσο, η ομορφιά αυτή σκιάζεται από την απειλή που ελλοχεύει: την άφιξη των μεταλλευτικών εταιρειών, την ιμπεριαλιστική δίψα των συνήθη ύποπτων, που σηματοδοτούν απειλή και μεταμόρφωση, οριοθετώντας την αρχή της καταστροφής. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μετά την παρέμβασή τους, το τοπίο θα αρχίσει να μεταλλάσσεται, να μολύνεται, να χάνει την παρθένα του ομορφιά. Αυτός λοιπόν, ο μετασχηματισμός του τοπίου είναι ο καθρέφτης στον οποίο αντικατοπτρίζεται η εσωτερική σύγκρουση των χαρακτήρων και ο εφιάλτης τους για το μέλλον.
Η πλάνη του χρήματος, με μεγάλη ευκολία μπορεί να αποπροσανατολίσει ανθρώπινες αξίες και συνειδήσεις, χαλαρώνοντας τις αντιστάσεις και στην ταινία υπάρχει έντονα και αυτό ως πρόσθετο υλικό, απαραίτητο σημείωμα, προκειμένου να λειτουργήσει ο μύθος της. Υπέρ του δυνατού, πάντοτε υπάρχει κάποιος που πρέπει να αναλάβει το μαύρο ρόλο του διαμεσολαβητή, είτε με πλουσιοπάροχες υποσχέσεις και ταξίματα, είτε με υπόγειες μεθοδεύσεις. Άλλωστε είναι πλήρως προβλέψιμο ότι οι απρόσωπες εταιρείες, παρουσιάζονται ως αδίστακτοι κατακτητικοί εραστές, πρόθυμοι να θυσιάσουν τα πάντα για το κέρδος. Η δύναμή τους έγκειται στο χρήμα και στην επιρροή που ασκούν στις τοπικές κοινωνίες.
Η άφιξή τους στην περιοχή προκαλεί σύγκρουση πολιτισμών, μια σύγκρουση μεταξύ δύο κόσμων: του παραδοσιακού τρόπου ζωής των κατοίκων και αυτόν, του σύγχρονου, βιομηχανικού κόσμου. Αδιάφοροι για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους, που προκύπτουν από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, με αποτέλεσμα τις καταστροφικές συνέπειες, όχι μόνον για το τοπίο, αλλά και για τους ανθρώπους.
Σε κάθε δράση υπάρχει αντίδραση… Η νομοτέλεια στον 3ο νόμο του Νεύτωνα
Τα συμπαθέστατα αλπακά, πέρα από το ότι αποτελούν βασικό δομικό στοιχείο της ζωής των κατοίκων, λειτουργούν ως ισχυροί συμβολισμοί στην ταινία. Είναι τα «παιδιά» του Φελισιάνο, τα πλάσματα που τον συντροφεύουν στις περιπλανήσεις του και με τα οποία έχει αναπτύξει έναν ιδιαίτερο δεσμό. Και αυτό υπερθεματίζεται με το συμβολισμό του αγαπημένου του αλπακά, του Ρονάλντο, όπως ο μικρός τον έχει βαφτίσει. Ένα όνομα που αποκαλύπτει και το πάθος του για το ποδόσφαιρο, ένα ακόμα στοιχείο που τον συνδέει βαθιά με τη φυλή του. Επομένως, η απειλή που αντιμετωπίζουν τα αλπακά, αποτελεί μια άμεση απειλή για τον ίδιο και για τον τρόπο ζωής που γνωρίζει, βιώνει και του αρέσει.
Ο μικρός Φελισιάνο αναλαμβάνει το ρόλο του φύλακα. Δεσπόζουσα νότα στον κόσμο του παιδιού, τα αλπακά, αδιαμφισβήτητος συσχετισμός της αθωότητας, της λατρείας για το περουβιανό ποδόσφαιρο και της φύσης. Ένα αλυσιδωτό συνδετικό τρίπτυχο, που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να σπάσει.
Η σχέση του Φελισιάνο με τα αλπακά τον συνδέει βαθιά και με τους τρεις αυτούς κρίκους και τον κάνει να αντισταθεί στις αλλαγές. Ως γνήσιο παιδί της φύσης, αντιλαμβάνεται βαθιά τη σημασία του περιβάλλοντος και με τον τρόπο του αγωνίζεται για να το προστατεύσει. Έστω κι αν ωριμάζει πρόωρα. Έστω κι αν μεταμορφώνεται από αθώο παιδί σε σημειολογικό ηγέτη, που εμπνέει και ποτίζει με φλόγα τους συγχωριανούς του.
Δε γνωρίζω αν τα υπόλοιπα παιδιά που συντροφεύουν ερμηνευτικά τον Φελισιάνο, είναι επαγγελματίες ηθοποιοί -πιθανολογώ πως όχι, αλλά οι ερμηνείες τους είναι αυθεντικές και συγκινούν.
Το «Μέσα από βράχους και σύννεφα» είναι κάτι περισσότερο από μια ταινία. Είναι μια κραυγή αγωνίας που ξεπηδά από τα βάθη των Άνδεων, μια συγκλονιστική καταγγελία για την καταστροφή της φύσης και την απώλεια της ταυτότητας.
Μια ταινία που αφήνει το στίγμα της ανεξίτηλο και μας καλεί να σκεφτούμε, να αφουγκραστούμε, να αισθανθούμε και να δράσουμε, υπενθυμίζοντάς μας ότι η φύση είναι το σπίτι μας και ότι πρέπει να την προστατεύσουμε με κάθε τρόπο.
Κώστας Κωνσταντινίδης