Τατιάνα Χουέζο: «Ήταν ένας Αντίλαλος μαγικός, αυτός που υπάρχει στην παιδική ηλικία, που έχει την τρυφερότητα του παιχνιδιού»
Η γεννημένη στο Σαλβαδόρ διάσημη σκηνοθέτρια και διευθυντής φωτογραφίας, Τατιάνα Χουέζο, βραβευμένη σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ, ανάμεσα τους και με το βραβείο της FIPRESCI καθώς και το βραβείο των Καννών (στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα»), για την ταινία της «Νύχτα της φωτιάς» (2021), επιστρέφει σήμερα με το εξαιρετικό, συγκινητικό, βουτηγμένο σε ένα μαγικό ρεαλισμό, ντοκιμαντέρ «Αντίλαλος» (βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο τμήμα Encounters του Βερολίνου, 2023), που άρχισε να προβάλλεται και στις δικές μας αίθουσες.
Τίτλος με πολλές σημασίες, μαζί και συμβολικές, ξεκινάει από το όνομα ενός απομακρυσμένου μεξικανικού χωριού, σχεδόν εκτός τόπου και χρόνου, όπου τα παιδιά, κορίτσια και αγόρια, καταπιάνονται, μαζί με τους ενήλικες του χωριού, με τα ζώα και τη γη, σε μια περίοδο που ο υπόλοιπος λεγόμενος πολιτισμός έχει δώσει τα πάντα στις πολυεθνικές με μόνο στόχο τους το κέρδος σε βάρος του μέλλοντος του πλανήτη.
Ταινία που, μέσα από εικόνες που συχνά αγγίζουν το λυρισμό, καταγράφει, χωρίς συναισθηματισμούς, την καθημερινή επαφή των παιδιών με τα ζώα και τη γη, αναγκασμένα να ενηλικιωθούν πρόωρα, θυσιάζοντας την αθωότητα της παιδικής τους ηλικίας, και να συμφιλιωθούν με τις αρρώστιες και το θάνατο, και γενικά με τον καθημερινό αγώνα διατήρησης ενός τρόπου ζωής και επιβίωσης.
«Αυτός ο Αντίλαλος είναι η δύναμη τους, παραμένει πάντα μέσα τους, στη ψυχή τους και στα παιδιά τους», μου τόνισε στη συνέντευξη που μου έδωσε η Τατιάνα Χουέζο, στη διάρκεια του περσινού φεστιβάλ του Βερολίνου, μιλώντας μου για το αποκαλυπτικό αυτό ντοκιμαντέρ της, που όχι μόνο έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε αλλά και ήταν υπεύθυνη για τη φωτογραφία και το μοντάζ, ντοκιμαντέρ για το οποίο χρειάστηκε να ζήσει τέσσερα χρόνια με τους κατοίκους του χωριού πριν αποφασίσει να το γυρίσει.
-
Αυτό το μέρος είναι ένας Αντίλαλος που πιστεύετε πως κινδυνεύει να εξαφανιστεί;
-
Πιστεύω πως ακόμη έχει δύναμη. Δύναμη να αντισταθεί στις πολυεθνικές που θέλουν να εκμεταλλευτούν τους πόρους τους, αλλά και τη φτώχεια που τους αναγκάζει να μεταναστεύσουν. Αυτό που συμβαίνει στην επαρχία κάνει τους ανθρώπους πολύ ευπαθείς. Αλλά ο αντίλαλος αυτός, η δύναμη τους, παραμένει πάντα δυνατή μέσα τους, στη ψυχή τους και στα παιδιά τους, που έχουν αποκτήσει την κληρονομιά αυτή, την κληρονομιά της γης τους, τη φροντίδα των ζώων τους. Αυτό είναι κάτι που οι άνθρωποι της πόλης δεν έχουν εμπειρία, ότι δηλαδή η ζωή τους βρίσκεται στη γη τους και αυτό τους εμπνέει, εμπνέει τη ψυχή τους, είναι κάτι που το κρατάνε και τους ενδυναμώνει. Είναι και ένας άλλος αντίλαλος που ήθελα να κρατήσω, ένας αντίλαλος μαγικός, αυτός που υπάρχει στην παιδική ηλικία, που έχει την τρυφερότητα και τη δυνατότητα του παιχνιδιού, να γίνεις ακριβώς αυτό που θέλεις να γίνεις, να μπορείς να αγκαλιάσεις ένα δέντρο και να κρατήσεις αυτή την αίσθηση της σύνδεσης με το δέντρο. Κάτι που όλοι μας, οι μεγάλοι, αισθανόμαστε νοσταλγία για εκείνη τη στιγμή στη ζωή μας, αυτό το αισθάνθηκα και γυρίζοντας την ταινία. Είναι αυτός ο αντίλαλος που κρατάμε και που υπάρχει και στις σκηνές που ελπίζω να κρατάνε και οι θεατές.
-
Δείχνετε αυτή τη σχέση των παιδιών και των ανθρώπων με τη γη, τα ζώα, είναι μια κληρονομιά που πρέπει να συνεχίσουμε να κρατάμε. Παρουσιάζετε αυτά τα παιδιά που πρέπει να συνεχίσουν αυτό που κάνουν οι γονείς. Αλλά υπάρχουν και παιδιά που θέλουν να φύγουν από αυτό το μέρος, να κάνουν κάτι άλλο, κάτι καλύτερο όπως πιστεύουν. Υπάρχει εδώ μια σύγκρουση, να κάνουν κάτι το διαφορετικό ή να μείνουν και να συνεχίζουν αυτό που κάνουν οι γονείς τους;
-
Είναι μια ταινία που παρουσιάζει πολλές συγκρούσεις. Υπάρχει ένας χαρακτήρας, το νεαρό κορίτσι, που θέλει να φύγει, να αρχίσει μια καλύτερη ζωή, σε αντίθεση σ’ αυτά που της εξηγεί η μητέρα της, που θέλει να διδάξει στα παιδιά της, να μείνει δηλαδή εκεί, να φροντίζει τη γη, τα ζώα, αυτός, της λέει, είναι ο πιο πολύτιμος θησαυρός μας, που θέλουμε να μεταδώσουμε στα παιδιά μας. Αλλά υπάρχουν και άλλοι χαρακτήρες που θέλουν να βρουν τη θέση τους στον κόσμο. Η ταινία προσπαθεί να δείξει τα παιδιά που θέλουν να ανακαλύψουν το ρόλο που θα παίξουν στη ζωή τους. Ζούμε όμως σε μια πατριαρχική κοινωνία, με πολύ καθιερωμένους ρόλους, και τα παιδιά μπορεί να μάθουν τους κύκλους της ζωής αλλά δεν θα πλύνουν ποτέ ένα πιάτο. Είναι ο τρόπος με τον οποίο έχουν μεγαλώσει. Οι γυναίκες όμως τα κάνουν όλα. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλές συγκρούσεις. Αλλά οι γυναίκες δεν παραμένουν στατικές. Λένε στον άντρα τους, γιατί δεν μένεις εσύ στο σπίτι να φροντίζεις τα παιδιά; Υπάρχει, για παράδειγμα, αυτό το κορίτσι που καβαλικεύει τα άλογα, κάτι που υποτίθεται πως δεν πρέπει να κάνει.
-
Πώς βρήκατε αυτό το μέρος; Τυχαία;
-
Ξεκίνησα με αγροτικά σχολεία και μου πήρε έξι μήνες πριν βρω τον Αντίλαλο. Είχα κουραστεί να ψάχνω ολόκληρη τη χώρα. Κοιτούσα τον κατάλογο τον οποίο μου έδειχνε ο άνθρωπος που με βοηθούσε και όταν είδα αυτό το όνομα, Αντίλαλος, μου άρεσε, είχε κάτι το παράξενο το γοητευτικό. Πήγα εκεί και το τοπίο με μάγεψε, εκεί βρήκα και το πρόσωπο που δίδασκε τα μικρότερα, τα δυο δίδυμα των έξι χρονών παιδιά. Ύστερα πήγα για φαγητό στο σπίτι της γυναίκας που αφηγόταν ιστορίες με φαντάσματα που μου θύμισε ένα συγγραφέα που έγραφε με ένα τρόπο που ήξερε τους ανθρώπους, αυτούς που είχαν άμεση σχέση με τη γη τους. Υπήρχαν πολλά σημάδια που μου έλεγαν πως βρισκόμουν στο σωστό μέρος. Και έμεινα εκεί τέσσερα χρόνια για να δημιουργήσω ένα οικείο δεσμό μεταξύ τους και να με εμπιστευτούν κι ύστερα μου πήρε ενάμιση χρόνο για να γυρίσω την ταινία.
Νίνος Φένεκ Μικελίδης
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα enetpress.gr