Ο Νάνι Μορέτι μιλάει στον Νίνο Φένεκ Μικελίδη για την ταινία του «Τρία πατώματα»

Νάνι Μορέτι: «Η ιστορία της ταινίας θα μπορούσε να συμβαίνει σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα»

Τη βραβευμένη με το Χρυσό Φοίνικα των Κανών ταινία του «Το δωμάτιο του γιου μου», θυμίζει η νέα ταινία του Νάνι Μορέτι, «Τρία πατώματα», που είδαμε στο περσινό φεστιβάλ των Κανών και που τώρα αρχίζει να προβάλλεται στις αίθουσες.

Σ’ αυτήν, ένας πατέρας λαθεμένα υποψιάζεται ένα συμπαθητικό, στα όρια της άνοιας, ηλικιωμένο γείτονα, που με τη γυναίκα του, κάνουν τον μπέιμπι-σίτερ για τη μικρή τους κόρη, πως σε μια νυχτερινή εξαφάνιση του στο πάρκο της περιοχής είχε κακοποιήσει σεξουαλικά την κόρη του. Στην ιστορία, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ισραηλινού συγγραφέα Έσκολ Νέβο, αναμιγνύονται τα διάφορα πρόσωπα που ζουν στα τέσσερα διαμερίσματα μιας πολυκατοικίας της Ρώμης, καθώς κι ένας δικαστής (που ερμηνεύει ο ίδιος ο Μορέτι), ο οποίος αναλαμβάνει τη δίκη για βιασμό. Ευκαιρία για τον Μορέτι να καταπιαστεί και πάλι, τη φορά αυτή μέσα σε μια δραματική κομεντί, με την οικογένεια, τις συγκρούσεις και τις ενοχές, τη δικαιοσύνη, αλλά και με διάφορα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα (μαζί και το μεταναστευτικό) που αφορούν τις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Όπως και σε παλιότερες συναντήσεις μας (για τις ταινίες «Αγαπημένο μου ημερολόγιο», «Το δωμάτιο του γιου μου», «Έχουμε Πάπα»), ένας πάντα γεμάτος ενθουσιασμό και ζωντάνια Μορέτι, δέχτηκε πρόθυμα να μας μιλήσει διεξοδικά για την ταινία του και τα θέματα της.

Δυσκολευτήκατε να βρείτε το κατάλληλο κτίριο για τα διαμερίσματα της ταινίας;
Ψάχναμε σε διάφορες συνοικίες της Ρώμης για να βρούμε τους κατάλληλους χώρους και την πολυκατοικία με τα τρία πατώματα. Δεν είχαμε υπόψη μας κάποια συγκεκριμένη συνοικία, αυτό που θέλαμε ήταν να βρούμε ένα σπίτι για μα το χρησιμοποιήσουμε για τα διαμερίσματα που είχαμε στην ταινία. Έπρεπε να ήταν παλιό σπίτι. Η επιλογή του σπιτιού θα έπρεπε να ήταν ίδια με τη συνοικία. Τελικά βρήκαμε ένα σχολείο, που την περίοδο που κάναμε τα γυρίσματα ήταν εντελώς άδειο, το επιπλώσαμε και φτιάξαμε τα τέσσερα διαμερίσματα, ρίχνοντας τοίχους και φτιάχνοντας άλλους κι ύστερα ξαναχτίζοντας τους,

Είναι η πρώτη φορά που διασκευάζατε βιβλίο;
Δεν αισθάνθηκα υποβαθμισμένος ως δημιουργός. Χαιρόμουν που είχα ως βάση ένα πολύ ωραίο μυθιστόρημα, που καταπιανόταν με θέματα που με ενδιάφερε να τα αναπτύξω: οι ενοχές, η δικαιοσύνη, οι συνέπειες των πράξεων μας και οι ευθύνες για αυτές, οι οικογενειακές συγκρούσεις, η δυσκολία να είσαι γονιός, αυτά με ενδιέφεραν να αναπτύξω και να αφηγηθώ.

Εδώ ασχολείστε με μια αστική τάξη. Πιστεύετε πως η κοινωνική, πολιτική και οικονομική κατάσταση, καθώς και η πανδημία, επηρεάζουν τις πράξεις και τη συμπεριφορά τους, εκφράζουν με άλλα λόγια, εκφράζουν τη σημερινή κατάσταση στην Ιταλία;
Κατ’ αρχάς η ταινία γράφτηκε, γυρίστηκε και μονταρίστηκε πριν την έκρηξη της πανδημίας. Οι συγκρούσεις, οι καταστάσεις και η δυναμική της ταινίας δεν πιστεύω πως αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη αλλά σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Η ιστορία της ταινία γυρίστηκε στη Ρώμη αλλά δεν εκτυλίσσεται στη Ρώμη, θα μπορούσε να συμβαίνει σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα.
Τι σας έκανε να παίξετε ο ίδιος τον χαρακτήρα αυτό και τι μπορείτε να μας πείτε για τη σχέση του με τον γιο του;
Ο χαρακτήρας μου έχει μια απόλυτη ιδέα για τη δικαιοσύνη. Υπάρχουν δυο διαφορετικές απόψεις στην ταινία: αυτή του ηθοποιού κι εκείνη του σκηνοθέτη. Ως ηθοποιός προσπαθώ να καταλάβω τους λόγους αυτού του χαρακτήρα και προσπαθώ να βάλω τον εαυτό μου στη θέση του, ενώ, ως σκηνοθέτης τον αμφισβητώ και δεν συμφωνώ με τις απόψεις και την κρίση του.

Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο αλλά μπορείτε να μου πείτε αν υπήρχαν στο βιβλίο θέματα που σας προσέλκυσαν ιδιαίτερα ή και άλλα που εσείς αναπτύξαμε πέραν του βιβλίου;
Αυτά είναι όλα θέματα με τα οποία καταπιάνεται το βιβλίο, αλλά με βασικές αλλαγές στη μορφή της αφήγησης. Στο βιβλίο υπάρχουν τρεις διαφορετικές, ξεχωριστές ιστορίες, με την κάθε μια να είναι και ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα. Στο σενάριο αποφασίσαμε να συνδυάσουμε τις ιστορίες και να τις αναπτύξουμε σε μια περίοδο δέκα χρόνων, που δεν είναι στο βιβλίο. Υπάρχουν τρεις ιστορίες: η πρώτη είναι αυτή ενός πατέρα με την εμμονή πως η κόρη του έχει κακοποιηθεί και βιαστεί σεξουαλικά, και που την αφηγείται σε φίλο σε ένα καφέ. Η δεύτερη ιστορία αναφέρεται σε μια γυναίκα που φοβάται πως τρελαίνεται και παρουσιάζεται μέσα από μια επιστολή που στέλνει σε μια φίλη της. Και η τρίτη ιστορία είναι ένας χαρακτήρας που ερμηνεύει η Μαργαρίτα Μπούι και που μιλάει στον νεκρό της σύζυγο μέσα από τον τηλεφωνητή. Ήθελα ένα διαφορετικό τρόπο αφήγησης στην ταινία ώστε όλα αυτά να αναπτύσσονται ομαλά και όχι να παρουσιάζονται σαν απλή αφήγηση. Στο βιβλίο η πρώτη ιστορία σταματά όταν το νεαρό κορίτσι έχει σεξουαλική επαφή με το αγόρι, δεν υπάρχει καταγγελία στην αστυνομία και την επέμβαση του πατέρα που ερμηνεύει ο Ρικάρντο Σκαμάρτσιο, δεν υπάρχει δίκη. Αυτός είναι ένας τρόπος που επιλέξαμε να αφηγηθούμε την εξέλιξη των γεγονότων.

Για μια τέτοια ιστορία χρειάζεται πιστεύω και μια ωρίμανση. Πιστεύετε πως θα μπορούσατε να φτιάξετε μια τέτοια ταινία πριν από 30-40 χρόνια;
Ίσως όχι πριν τόσα χρόνια. Αλλά ίσως 20 χρόνια πριν, όταν έφτιαξα το «Δωμάτιο του γιου μου» που είναι πολύ κοντά σε αυτή την ταινία.

Οι μεγάλες οικογένειες είναι συνήθως ένα από τα θέματα των ταινιών σας… Μήπως σας έχει γίνει εμμονή;
Δεν μου είναι εμμονή, είναι κάτι με ανθρώπινο ενδιαφέρον, είναι κάτι που θέλω να ερευνήσω, να καταλάβω και να αφηγηθώ.

Η σκηνή με τους μετανάστες είναι Αγίου χρησιμοποιείτε για να κάνετε σχόλιο πάνω στη σημερινή κατάσταση.
Η σκηνή δεν είναι στο βιβλίο. Στο βιβλίο υπάρχει μια περίεργη διαδήλωση στο Τελ Αβίβ ενάντια στην αύξηση του κόστους ζωής της τότε εποχής και δεν είχε σχέση με τη δική μας ιστορία. Έτσι, η επίθεση στον προσφυγικό καταυλισμό ήταν δική μας επινόηση και είχε σχέση με τη σημερινή Ιταλία. Είναι μια σκηνή που δύσκολα μπορείς να αποφύγεις σήμερα στην Ευρώπη. Είναι μια στιγμή που η Ντόρα αρχίζει να ανοίγεται στον κόσμο, και στην ιστορία, που αφηγείται η Μαργκαρίτα Μπούι, και που αναγνωρίζει τα λάθη που έχει κάνει, λάθη που όμως ανήκουν στο παρελθόν, και που πρέπει να ξεπεράσει για να ξαναβρεί τη σχέση της με τον γιο της.

Προτιμήσατε να περιμένετε ένα χρόνο εξαιτίας της πανδημίας παρά να το παρουσιάσετε πέρσι για παράδειγμα;
Αν πριν δυο χρόνια μου έλεγαν πως πρέπει να παγώσετε την ταινία σας για ενάμιση χρόνο θα το θεωρούσα αδύνατο, δεν θα το έκανα ποτέ. Αλλά αντέδρασα με αθλητικό πνεύμα. Και στο μεταξύ έγραψα μια άλλη ταινία. Που θα αρχίσω να γυρίζω τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2022. Είναι ένα πρωτότυπο σενάριο αλλά στη διάρκεια των 18 αυτών μηνών είπα στον παραγωγό μου μη μου πεις πόσα η Άμαζον, η Ντίσνεϊ ή η Νέφλιξ μας προσφέρουν για να την παρουσιάσουν στην πλατφόρμα τους. Προτιμώ να περιμένω να προβληθεί όταν ανοίξουν και πάλι οι αίθουσες. Όταν λέω πως οι αίθουσες είναι αναγκαίες για μας, δεν το λέω ως σκηνοθέτης, ως ηθοποιός, ως παραγωγός ή ως διανομέας αλλά ως θεατής. Δεν μπορώ να σκεφτώ μια ζωή χωρίς να μπορώ να ανακαλύπτω σε μια κινηματογραφική αίθουσα τις ταινίες άλλων δημιουργών.

Μπορείτε να μας πείτε κάτι για τη νέα σας αυτή ταινία.
Είναι μια κωμωδία. Κωμωδία που εκτυλίσσεται σήμερα και που είναι πολύ δύσκολη και που θα στοιχίσει πολύ για να γυριστεί. Αν και, μέχρι σήμερα, παρόλο που με θεωρούν δύσκολο σκηνοθέτη στην παραγωγή μιας ταινίας, ποτέ δεν πιέζω τον παραγωγό μου να ξεπεράσει το κονδύλι που έχει αποφασιστεί.

Τι εννοείτε με δύσκολο σκηνοθέτη;
– Δύσκολες ταινίες που όμως δεν είναι μπλοκ-μπάστερ. Συχνά ταινίες που είναι των δημιουργών ή εμπορικές ή και μπλοκ-μπάστερ χάνουν χρήματα, εγώ φτιάχνω τις δικές μου έτσι ώστε οι παραγωγοί να μη χάνουν χρήματα.

Πιστεύετε ότι υπάρχουν ευτυχισμένες οικογένειες;
Πιστεύω πως υπάρχουν κάποιες τυχερές. Δεν πιστεύω πως υπάρχει άλλη ζωή εκτός από αυτή που ζούμε. Ταυτίζομαι με το χαρακτήρα της Μαργκαρίτα Μπούι στην ταινία, όταν μιλάει στο τηλέφωνο και λέει στον άντρα της πως δεν πιστεύει όπως θα ξανασυναντηθούν. Σήμερα ορισμένοι φοβούνται να παραδεχτούν ότι είναι άθεοι, αλλά λένε πως έχουν μια κοσμική στάση, πως μιλούν στον πατέρα τους, τη μητέρα τους, πως έχουν μια αίσθηση της θρησκείας και δεν ξέρουν αν πέρα από αυτή τη ζωή υπάρχει μια διαφορετική μορφή ζωής. Γι’ αυτό πρέπει να ζήσουμε αυτή τη ζωή όσο καλύτερα μπορούμε και να της δώσουμε κάποιο νόημα. Και με αυτό… σας αποχαιρετώ!

Η συνέντευξη δόθηκε στον Νίνο Φένεκ Μικελίδη
και δημοσιοεύτηκε στον ιστοσελίδα enetpress.gr